Door de eeuwen heen hebben kunstenaars tal van middelen gebruikt om een andere, onwerkelijke wereld op te roepen: één van die middelen is het weergeven van armen, hoofden, ogen, oren, zonder de rest van het lichaam erbij. Laat ons nagaan hoe drie kunstenaars, Redon, Man Ray en Joe Tilson, het oog hebben afgebeeld.

Wie heeft niet ooit, net als de surrealist Salvador Dali, gefantaseerd dat hij van alles in de wolken zag? Zien is niet alleen de registratie met het oog, maar ook interpretatie met verstand en gevoel. Hoe vager en grilliger een vorm is, hoe meer onze fantasie moet doen. Van oudsher zijn abstracte vormen bij kunstenaars een bekend middel geweest om de fantasie te stimuleren.

Kunstenaar, je bent priester, koning, magiër! Aldus in 1892 de Fransman Péladan, grootmeester in de orde van de rozenkruisers. Het kunstwerk laat iets zien van de raadselachtige werkelijkheid, die achter en in de natuur schuilgaat - dat was de opvatting van een groep kunstenaars aan het eind van de vorige eeuw, de symbolisten. 

Dit schilderij is een imposant werk afkomstig uit de Antwerpse kathedraal waar het eertijds fungeerde als middenpaneel van het drieluik dat het altaar van de Schermersgilde versierde. Virtuoos is Frans Floris' compositie bedacht. Met rationeel ordenende vindingrijkheid heeft hij een kluwen van lichamen gemaakt.

De uiterlijke elementen van deze Temptatie van Sint-Antonius zijn ontleend aan bronnen die veel ouder zijn dan Teniers' tijd. De biografie van Sint-Antonius Abt werd geschreven door de kerkvader Athanasius maar de perikelen van de heilige eremiet met de duivel werden in onze streken bijzonder populair door verspreiding van verzamelingen van heiligenlevens.

Ook zonder de hulp van de spottende verzen zouden we in de 'Afbeelding van den nieuwen Paus' gemakkelijk de antipaapse intenties erkennen. Hier wordt immers de draak gestoken met de rekwisieten van de Roomse eredienst. Ook de schimp van de tafereeltjes in de zwikken van het spandoek vraagt niet om veel uitleg.

Het gebeurt wel meer dat we de pointe van sommige oude illustraties, in weerwil van de verklarende tekst, niet onmiddellijk snappen. Illustratie en tekst kunnen immers desgevallend een beeldspraak of symbolen gebruiken die thans niet meer gangbaar zijn.

In de late middeleeuwen kende de devotie tot de H. Christophorus een ongemeen ruime verspreiding. Hij was een der populairste noodhelpers tot wie men zich blijkens het volksgeloof moest wenden tegen een onvoorziene dood. Aanschouwde men zijn beeltenis, dan was men verzekerd die dag geen onzalige dood te zullen sterven. 

De diverse verklaringen van de betekenis van Bosch' œuvre blijken een moeilijke en niet lonende onderneming te zijn. De samenhang van zijn panelen en prenten met die van eigentijdse kunstenaars ontgaat ons voor een goed deel.

Onder de themata die in het begin der zestiende eeuw veelvuldig werden behandeld, behoort de 'Aanbidding der wijzen', mede omdat dit motief de schilders ruim de gelegenheid bood rijk uitgedoste personages ten tonele te voeren. Deze vertonen zich in kunstmatige ruïnes, die overvloedig met renaissance-ornamenten zijn gestoffeerd. 

'Fantastische kunst' is een uitermate vaag begrip. In het volgende wordt geprobeerd dit vage begrip iets nauwkeuriger te omschrijven, om de uitgangspunten van de samenstellers van dit programma duidelijker te maken. 

Bij plannen voor een nieuw te bouwen stedelijk milieu dat in één keer van de grond moet komen doen zich ontzaglijk veel problemen voor. Immers, in plaats van op een natuurlijke wijze te 'groeien', moet praktisch zonder aanloop het dagelijks leven er zich meteen kunnen gaan afspelen.

Het is opvallend vast te stellen dat omzeggens in elk interieur een of ander kunstwerk(je) aanwezig is. Ook de kunstwereld zelf speelt zich hoofdzakelijk binnenkamers af. In de stad zelf, langs de straat, op een plein ontmoeten wij zelden een kunstwerk, tenzij een niemand aansprekend 'standbeeld' van een meestal vergeten historisch verdienstelijk man. 

Emmen is een van de zeldzame voorbeelden van goede na-oorlogse stedebouw in Nederland. Bij de verschillende uitbreidingen werd niet gebulldozerd; er is geprobeerd de aantrekkelijke gesteldheid van de terreinen uit te buiten. Er is geëxperimenteerd met nieuwe vormen. 

Ten gevolge van de industrievestiging in de Gentse kanaalzone groeide de bevolking van Zelzate in de eerste decennia van deze eeuw sterk aan. Om een oplossing te vinden voor het daardoor ontstane huisvestingsvraagstuk werd in 1920, op initiatief van fabrieksdirecteurs en lokale overheden, een plaatselijke afdeling opgericht van de een jaar tevoren tot stand gekomen Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen.

Een straat is verschillende dingen. Zij is een doorgangsroute en toegangsweg, of een vorm van georganiseerd wonen, of een recreatieterrein (voor mensen die 'gezellig de stad in gaan' om te winkelen, voor kinderen om er te spelen, en voor de eenzame grijzaard die door de stad zwalkt om er nog deel te hebben aan het leven), - en zelfs een gebied voor politieke actie. 

leder definitief ontwerp voor nieuwbouw, herbouw of verbouwing moet onder andere door de welstandscommissie zijn goedgekeurd alvorens te kunnen worden uitgevoerd. Zowel de vormgeving van het gebouw opzich als in zijn relatie tot zijn omgeving. In de praktijk komt het neer op beoordeling van alleen dàt onderdeel dat vanaf de openbare weg te zien is: de voorgevel. 

De vrijheid van de burger om zijn omgeving naar eigen wensen in te richten, wordt op een aantal manieren beperkt. Op de ruimtelijke organisatie van zijn stad, zijn wijk, zijn straat, kan hij vrijwel geen directe invloed uitoefenen; die wordt geregeld door de overheid. 

Het is tegenwoordig beslist niet zo eenvoudig om een slaapkamerinterieur samen te stellen, dat er zo romantisch uitziet als het hier afgebeelde. Pluche en prulletjes uit oma's jonge jaren zijn onderhand al heel wat kostbaarder geworden dan nieuwe dingen. Zo'n prachtig metalen bed als u hier ziet, zal nog maar zelden bij de vuilnisbak worden aangetroffen.

In een samenleving waar alles wordt uiteengerafeld, logisch gemaakt, begrijpbaar en mededeelbaar, veroorloven deskundigen zich het ingewikkelde van velerlei gebieden, in 't biezonder van wat ons omringt, tot te eenvoudige eenduidigheid te herleiden.

Het schilderij van Lucassen is een artistieke verbeelding, op ironische wijze, van een tot cliché geworden idee van een' gezellig hoekje': lekker in de luie stoel, onder de schemerlamp, geflankeerd door de clivia en het schilderijtje van de Hollandse molen tussen het frisse groen. Behaaglijk bij de kachel, al staat die er toevallig niet op. 

We kunnen onze woning leefbaar noemen wanneer we er prettig kunnen wonen. Wie beslist hierover?

Heeft het nog wel zin schilderijen en beelden te maken, die slechts tot een uiterst beperkt publiek doordringen, die zich lenen tot bezitsvorming en investering, die het prestige van een kleine groep dienen en toch geen ingrijpende maatschappelijke werking krijgen?

De foto die u hier afgebeeld ziet is de enige illustratie die Daniël Buren in het kader van Openbaar kunstbezit als reproduktie aanvaardt, met een tekst over zijn werk.