Kerkgeleerden hebben steeds beweerd dat de onbevlekte ontvangenis op hetzelfde ogenblik plaatsgreep als het bezoek van de engel Gabriël aan Maria, die haar de blijde boodschap overbracht. Een afbeelding van dat gebeuren stelt ons dus in tegenwoordigheid van een van de kerngeheimen van het katholiek geloof.

In de zestiende eeuw zijn uit de religieuze altaarstukken een aantal vertakkingen afgescheiden, die een zelfstandig leven zijn gaan kennen. Hieronder zijn de belangrijkste het landschap, het stilleven, later nog het bloemstuk, het architectuurschilderij, de marine, en zo meer. 

In de kunst van Amedeo Modigliani ontmoeten twee werelden elkaar : de klassiek-Mediterrane en de primitief-Afrikaanse. Twee opvattingen van de kunst -de realistisch-uitbeeldende en de subjectief-interpreterende - vloeien erin samen. 

Na de tweede wereldoorlog breekt de abstracte stroming onweerstaanbaar door. De namen van hen die richting zullen geven aan een geheel nieuwe abstracte strekking : Bazaine, Hartung, Nay, Vasarely... Ook in België komt een nieuwe kern tot stand: Anne Bonnet, Louis Van Lint, Mare Mendelson. Ook Gaston Bertrand behoort bij de groep.

De 'Calvarie' vermag wellicht niet onze aandacht onmiddellijk gespannen te houden door een aangrijpende uitbeelding van ideale schoonheid of van diep menselijke tragiek. In het kader van de 16de-eeuwse Nederlandse schilderkunst reikt zijn betekenis niet verder dan die van een aantrekkelijk stuk.

Deze monumentale koperen grafplaten waren aanvankelijk ingelegd in de stenen grafzerken van Willem Wenemaer en van zijn echtgenote Margarete Sbrunen. 

Zohaast men de naam van sint Hubertus uitspreekt, denkt eenieder spontaan aan een jager die, te midden van een bos, vóór een groot hert knielt; elkeen ziet meteen, althans in zijn verbeelding, het wonderbaar kruis dat tussen de twee hoornen van het hertegewei prijkt. 

Een tapijt van Anne Bonnet is een niet zo vanzelfsprekende combinatie. Anne Bonnet is schilder en haar werk is zo picturaal, zo zuiver schilderkunstig dat het zich moeilijk leent tot omzetting in een andere materie en een andere techniek dan die van de olieverf. Die omzetting is in de meeste gevallen al heel twijfelachtig ; voor het werk van Bonnet lijkt ze bepaald onmogelijk. 

Raymond Duchamp-Villon, geboren te Damville (Eure) in 1876, was de broer van twee uitzonderlijke kunstschilders : Gaston Duchamp (1876-1963) beter bekend onder zijn kunstenaarsnaam Jacques Villon en Marcel Duchamp (1887) een der hoofdfiguren van het dadaïsme. 

Dit schilderij uit het Koninklijk Museum voor Oude Kunst te Brussel stelt eigenlijk een 'Bewening van Christus' voor, thema dat nauw verwant is met de zogeheten 'Nood Gods' of 'Piëta'. Bij deze laatste voorstelling echter houdt Maria haar dode Zoon op de schoot, bij een 'Bewening' integendeel rust de Christus op een lijkwade en zijn de treurenden er om heen geschaard.

Het Poesjkin-museum te Moskou bezit een fraaie verzameling Franse impressionisten, 'fauves' en kubisten. Alle grootmeesters uit dit tijdperk zijn er vertegenwoordigd ... een verschijnsel dat opvallend is, omdat al deze werken reeds vóór 1914 in Russisch bezit waren. Daar hangen, onder meer, een aantal uitmuntende Van Goghs.

Het retabel van Lombeek is een van de merkwaardigste die bewaard bleven. Het behoort tot de Brabantse school en werd wellicht uitgevoerd in een Brussels atelier. Merktekens worden er niet op vermeld. Door vergelijking met andere Brabantse werken heeft graaf J. de Borchgrave d'Altena het retabel van Lombeek gedateerd omstreeks 1512-1516. 

Zonder gevaar voor overdrijving of àl te grove vereenvoudiging mag worden gezegd dat François-Joseph Navez ten tijde van het Hollands Bewind onze enige belangrijke schilder is geweest, onze enige neoclassicist ook, wiens werk in betekenis en kwaliteit het regionale niveau oversteeg.

In de zestiende eeuw, toen de landschapschilderkunst zich tot een zelfstandige kunsttak ontwikkelde, penseelde Pieter Bruegel de Oude zijn indrukwekkende vergezichten. En zelfs Rubens zou indrukken uit de natuur op een bezielde en trefzekere wijze op doek en paneel vast te leggen. Tussen de topfiguren in die wij zopas vernoemden dient het optreden van Paul Bril te worden gesitueerd.

Voor dit nochtans nog vertaalbaar defiguratief werk van Antoine Mortier, een monumentale gouache, stonden in de tijd van zijn ontstaan, zijn collega's afkerig en wist het gros der kunstkenners geen raad. Zulk feit doet zich in de kunstgeschiedenis periodisch voor, maar wanneer het zich voordoet, is steeds de grootste voorzichtigheid geboden in zake een te radicale veroordeling. 

Van een goed stilleven wordt vereist dat er niet te veel objecten in worden afgebeeld. Aangezien elke vrucht of groente, elk voorwerp of dood dier in de ogen van de kunstenaar een individualiteit heeft verworven en hij de aandacht van de toeschouwer voor elk afzonderlijk vraagt, mag hij hun aantal niet te hoog laten oplopen.

De parel uit de verzameling van wijlen de heer Emile Renders was 'De man van smarten' van de Keulse onbekende 'Meister Willielm', die men, naar zijn mooiste schilderij, de Veronica uit het Museum te München (ontstaan omstreeks 1420), de Meester van de Heilige Veronica heeft genoemd.

Het schilderij van Edgard Tytgat dat wij behandelen, en dat tijdelijk tentoongesteld is in het Groeninge-museum te Brugge, telt drie taferelen binnen één decor van strand en zee. Op de voorgrond worden jonge vrouwen van alles beroofd, op vreemde wijze met linten gekneveld en neergelegd in een open bootje. Een geharnast ruiter geeft bevelen. 

Het realiseren van een portret is in onze XXe eeuw, waarin de kunst zich is gaan bevrijden van alle traditionele uitdrukkingsmiddelen en mogelijkheden, een uiterst ondankbare en zelfs moeilijke taak geworden. 

Het ontstaan van 'Het laatste avondmaal', een van Bouts' meesterwerken, is nauw verbonden met bepaalde omstandigheden te Leuven. Wanneer Dirk Bouts zich omstreeks het midden van de XVe eeuw te Leuven kwam vestigen, trof hij er niet alleen de intellectuele bedrijvigheid van de pas opgerichte universiteit aan maar ook een artistieke werkzaamheid. 

Valerius de Saedeleer is uitsluitend een landschapschilder. Al zijn doeken gelijken op deze boomgaard. Zij zijn van een onthutsende eenvoud: een stuk hemel, een stuk land. De voorgrond is uitgewerkt tot het kleinste detail, de achtergrond suggereert een weidse uitgestrektheid.

Op gevaar af met de deur in huis te vallen, wens ik onmiddellijk te verklaren dat m.i. 'Het ljzertijdperk' behoort tot de allergaafste en allercompleetste meesterwerken van Paul Delvaux. Dit is, in zijn eenvoud en in zijn monumentaliteit een bijzonder schilderstuk, een lyrisch poëma, verrassend, klassiek en toch volkomen van onze tijd. 

Deze 'Piëta' van Albert Servaes is niet slechts een nieuw hoogtepunt in zijn œuvre, doch zelfs tot een van de zuiverste en indrukwekkendste scheppingen van religieuze kunst sinds de middeleeuwen uitgegroeid.

Wat betekent de titel 'Venetië II' ? Giacometti: 'Aangezien ik in het Franse paviljoen der Biennale te Venetië zou tentoonstellen hebben werden ze eenvoudig 'De vrouwen van Venetië' betiteld. Dit beeld is dus het tweede uit voornoemde groep.'