Archief

Met dit tafereel, 'De Dood van Onze-Lieve-Vrouw', maken wij kennis met de meest boeiende schilder in de reeks van de zogenaamde Vlaamse Primitieven. Rond het sterfbed van Maria zijn de twaalf apostelen geschaard. Dikwijls werd dit thema in de middeleeuwse voorstellingen behandeld.

Een Franse filosoof - ik meen dat het Alain was - heeft ergens geschreven dat beeldhouwen eigenlijk de gemakkelijkste en tevens de allermoeilijkste van alle kunstvormen is. De gemakkelijkste, omdat men in verbazend korte tijd vrij verrassende resultaten kan bereiken... kwestie van vaardigheid en gevoeligheid van de vingertoppen. 

Het museum voor Schone Kunsten te Gent bezit sedert 1953 een klein paneeltje waarop Maria met het Kind voorgesteld is. Voor een oppervlakkig toeschouwer schijnt dat onderwerp misschien weinig mogelijkheid te bieden tot een persoonlijke schepping vanwege het beperkte aantal personages en de onveranderlijke situatie. Niets is minder waar. 

Dit schilderij van Abraham van Beyeren zou ik een 'pronkstuk' willen noemen. Het woord heeft twee betekenissen en beide zijn toepasselijk. In de museumcatalogus staat het te boek als pronk-stilleven, vanwege al het kostbare en kostelijke dat hier is uitgestald.

Roelandt Savery die het schilderij 'Plundering van het Dorp' uit het Kortrijks museum heeft gemaakt is te Kortrijk in 1574 geboren. Dat kan men lezen onderaan een portret geëtst door de Amsterdamse Geertruy Roghman, naar het origineel van de Utrechtse portretschilder Paulus Moreelse. Algemeen wordt aangenomen dat het schilderij in 1604 is ontstaan.

Was het een schok van herkenning die door me heen flitste, toen ik, dwalend door de museumzalen, in het centrum van een vitrine, plotseling de hiernaast afgebeelde gestalte ontwaarde ? Werd ik soms, een ondeelbaar moment, van de ene seconde op de andere, geconfronteerd met een beeld uit een ver verleden; een fase uit de evolutie, waaraan ik eens persoonlijk deel had ?

Wat momenteel in de bouwkunst van de 19e eeuw zo aanspreekt en ertoe geleid heeft dat overal in Europa nu ook de leek zijn aandacht richt op de neostijlen en het eclecticisme, is misschien niets anders dan een idee van vrijheid - de bevrijding en de vaak onbeheerste creativiteit die de architecten van toen eigen scheen te zijn. 

'Wij bevrijden ons van de duizendjarige dwaling die wij van de Egyptenaren erfden en volgens welke de statische ritmen de enige elementen van plastische schepping zijn. Wij proclameren dat de bewegende ritmen de essentiële vormen van onze tijdswaarneming zijn'.