Albert Baertsoen

Van september 2022 tot september 2023 viert het MSK feest. Het ‘oudste museum van België’ bestaat dan maar liefst 225 jaar, terwijl de vriendenvereniging van het museum 125 kaarsjes uitblaast. Die jubilea worden vanaf 2 september gevierd met één groot cultureel feestjaar. Met drie tentoonstellingen, een historisch parcours in de zalen en een reeks kunstprojecten in de stad kijkt het MSK terug op haar boeiende geschiedenis. Tegelijk stelt het zich de vraag wat het vandaag betekent om een museum te zijn.

Het programma opent met een tentoonstelling over Albert Baertsoen, één van de grote Belgische kunstenaars van het fin de siècle. 

Als opener voor het feestjaar trekt het Museum voor Schone Kunsten voluit de Gentse kaart. In samenwerking met de Universiteit Gent zet het de schilder, tekenaar en graficus Albert Baertsoen (1866-1922) in de kijker: telg uit een Gentse fabrieksfamilie, een quasi autodidact, en één van de belangrijkste spelers in de Belgische en internationale kunstscène van het fin de siècle. 

Baertsoen kende een ware blitzcarrière. Op zijn 22ste kaapte hij op het Antwerpse Salon de gouden medaille weg, en al snel bouwde hij een indrukwekkend netwerk uit van kunstkenners, verzamelaars en collega’s. Veel meer dan wie ook in België bracht hij een onafhankelijke stem in het eigentijdse kunstdebat. Vrijheid van spreken was voor hem het hoogste goed, en daarbij pleitte hij niet zozeer voor eigen winkel maar verdedigde hij vooral het werk van (jonge) kunstenaars waarin hij geloofde. Het leverde hem een unieke positie op: geliefd in zowel behoudsgezinde als progressieve middens.

Schilder van Gent

Door tijdgenoten werd Baertsoen als ‘le peintre de Gand’ omschreven, een eretitel die niet alleen op zijn artistieke belang wees, maar ook sloeg op zijn opmerkelijke liefde voor Gent. Zijn blik was vooral gericht op de vervallen, vervuilde, verlaten stad, die hij vanaf de vroege jaren 1890 talloze keren in beeld bracht. Deze fascinatie voor middeleeuwse steden die als gevolg van de modernisering onherroepelijk van aanblik zouden wijzigen, verklaart ook waarom Baertsoen de interesse opwekte van symbolistische schrijvers als Georges Rodenbach, die zelf werk van de schilder bezat. 

Nationale en internationale reikwijdte

Maar Baertsoen beperkte zich niet tot Gent. Hij ontpopte zich al snel tot een gewaardeerd landschapsschilder van de Schelderegio, de Noordzee en het hinterland, en bracht als zoon van een textielfabrikant de Luikse industriële landschappen in beeld. Nadat hij zich in 1897 een luxueuze woonboot had laten bouwen, de Fafner, voer hij met zijn drijvende atelier jarenlang langs Belgische en Nederlandse binnenwateren. 

En ook het buitenland lonkte. Zoals vele Belgische kunstenaars bracht Baertsoen de Eerste Wereldoorlog door in Londen, een stad waar hij sinds de vroege jaren 1890 al herhaaldelijk had gewerkt. Ook als exposant op de Biënnale in Venetië en in de Weense Secession reikte zijn invloed tot ver buiten de landsgrenzen, zodat hij bij het begin van de 20ste eeuw één van de internationaal meest tentoongestelde Belgische kunstenaars was. 

Dat internationale succes had Baertsoen mede te danken aan zijn grote netwerk, uitgesproken stem en zijn impressionistische stijl. Zoals verwante schilders in zijn internationale vriendenkring – Henri Le Sidaner en Frits Thaulow – zag hij de wereld met een intimistische, melancholische en bijna fotografisch gekaderde blik. Hij verbeeldde zijn landschappen en steden dan ook opvallend vaak in regen- of sneeuwweer. Meer dan alles was hij een kunstenaar die obsessioneel door zijn thema’s aangetrokken werd, en dit vertaalde in verschillende media – niet enkel in schilderijen, maar ook in tekeningen, pastellen en etsen.

De tweede tentoonstelling in het kader van het feestjaar is Theodoor Rombouts (21 januari - 23 april 2023).

De derde tentoonstelling in het kader van het feestjaar is Erich Heckel (3 juni - 3 september 2023).