Op 20 april 1876 kocht de stad Antwerpen met staatstussenkomst van jonkheer Edward Moretus de “Gulden Passer” aan de Vrijdagmarkt. Nog geheel intact als fraai ingerichte patriciërswoning en volledig uitgeruste uitgeverij-drukkerij, veranderde het oude Plantijnse Huis hiermee niet alleen van eigenaar maar meteen ook van bestemming. 

Vlaanderen telt talrijke openbare tekeningencollecties. Vele van die kabinetten nemen de vorm aan van echte schatkamers, vol meesterwerken. Vaak gaat het in feite oorspronkelijk om privé-collecties die nadien via legaten of schenkingen in de musea terechtkwamen. 

0p 6 oktober 1989 werden de deuren van het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal wagenwijd geopend. Onze vorsten, door hun aanwezigheid, bezegelden officieel dit unieke samengaan van de Negende Kunst en de Art Nouveau.

Leuven heeft een Stedelijk Museum. Dit lijkt vandaag zo vanzelfsprekend, dat wij ons nog nauwelijks kunnen voorstellen hoe een vrij omvangrijke kunstcollectie zoals die van het huidige Museum Vander Kelen-Mertens, is kunnen ontstaan uit een negentiende-eeuws rariteitenkabinet in het Leuvense stadhuis. Het Museum Vander Kelen-Mertens is herdoopt tot Museum M. 

Alden Biesen is een gerestaureerde historische site van internationaal belang. Binnen de werking van het cultureel centrum wordt aandacht besteed aan het rijke verleden van de voormalige landcommanderij en de Duitse Orde.

Openbaar Kunstbezit wilde - als basisidee van deze aflevering - een staat opmaken van de Belgische kunst in de jaren '80. Het is een hachelijke zaak conclusies te trekken voor men enige afstand heeft kunnen nemen. 

Wie er het woordenboek op naslaat, merkt dat "expressie" met gevoel te maken heeft en met de uitdrukking van dat gevoel. Bij "expressief" horen de adjectieven sterk en krachtig en "expressionisme" wordt die kunstrichting genoemd waarin het wezen van de dingen uitgedrukt worden.. 

Op 28 oktober 1982 keurde de Provincieraad van West-Vlaanderen het voorstel goed (na een hevige discussie) om het voormalige grootwarenhuis SEO (Spaarzaamheid, Economie, Oostende) gelegen in de Romestraat nr. 11 te Oostende aan te kopen om tot museum voor modern kunst om te bouwen. 

België staat na de eerste wereldoorlog voor de taak van de wederopbouw van de verwoeste gebieden. Architecten en stedebouwkundigen met vernieuwende sociaal-maatschappelijke en artistieke ideeën grijpen de kans aan om eigentijdse bouwkunst in een rationeel urbanistisch geheel aan te bieden. Anderen opteren voor een reconstructie van het vooroorlogse beeld.

Europa was tijdens de voorbije twee eeuwen (andermaal) de bakermat van een wereldbepalend nieuw cultuurfenomeen: het ontstaan van een industriële cultuur. De oude natuurlijke vormen van drijfkracht (wind, water of de spierkracht van mensen en dieren) werden vervangen.

Bij de titel van deze aflevering vraagt U zich wellicht af wat dit alles met Vlaanderen te maken heeft. Duidelijk niet erg veel, behalve dan het feit dat er zich toch een vrij belangrijk aantal oosterse werken bevinden in onze openbare en privé collecties, jammer genoeg dikwijls in niet al te beste toestand.

In onze gemeenschap bestaat er zoiets als een bijna onbekende en dus onbeminde serie kunstdisciplines, waarover iedereen al naargelang het hem uitkomt zijn ideeën formuleert, met of zonder kennis, ten goede of ten kwade. Vandaar dat we dachten hier toch ook enkele opmerkingen te mogen plaatsen. 

Het is allemaal begonnen op een plaats die ook veel niet-Antwerpenaren kennen: het Steen. In 1864 is daar een "Museum voor Oudheden" geopend en op zijn laatst in 1876 waren daar reeds exotica aanwezig, meer bepaald van oude Mexicaanse culturen. 

De schilders, beeldhouwers, bouwmeesters, edelsmeden en andere kunstenaars zijn in de eerste plaats verantwoordelijk voor Vlaanderens rijke culturele verleden, maar hun kunst zou nooit die uitstraling hebben gekend, indien zij niet de steun en de belangstelling van de Habsburgse vorsten en landvoogden kregen.

Het Rubenshuis is thans een museum. De naoorlogse generatie heeft het nooit anders gekend. Ook elders kregen grote cultuurhelden een dergelijk monument. Om het bij de kunstschilders uit de renaissance en barok te houden: het Rembrandthuis in Amsterdam, de Casa Buonarroti in Florence, het huis van Vasari in Arezzo, dat van Rafaël in Urbino of het huis van El Greco in Toledo.

De uitdrukking design komt uit Engeland en wordt internationaal aanvaard, zowel in de Germaanse als de Romaanse talen (de Latijnse oorsprong is immers "designare"). In het Engels kent het woord twee betekenissen, enerzijds plan-opzet en anderzijds, ontwerp, schets-tekening. Beide roepen een goed beeld op. Welke betekenis men aan design ook geeft, het is in ieder geval een toevoeging door de mens aan de natuur en behoort hierdoor zelf tot de cultuur.

De reeds lange lijst van Antwerpse kunsthistorische en oudheidkundige musea werd in oktober 1986 uitgebreid met het Museum voor Fotografie van de provincie Antwerpen. Een apart museum, zoals ook de fotografie een apart gegeven is. Fotografie toont zich in de eerste plaats door het behaalde resultaat: de foto. 

Het Stoclethuis op de Tervurenlaan te Brussel staat sedert jaren in de internationale kunst-historische belangstelling. Het lag in de lijn der verwachtingen dat het meesterwerk van de Weense architect Josef Hoffmann centraal zou staan in de voorbereiding en de uitvoering van Europalia 87 Osterreich.

Poëzie en schilderkunst zijn vijandige broers. Ze stellen soms vertrouwen in elkaar maar lijden er evengoed onder dat de ander slimmer is, of mooier, goed ter tale is of beter uit de verf komt. Er zijn nog andere kinderen in de familie: muziek, dans, theater, ... Maar de relatie tussen poëzie en schilderkunst is altijd heel bijzonder geweest.

Een kunstenaar aan het werk in zijn atelier is steeds een courant thema geweest in de schilder- en tekenkunst. Denk maar aan het schilderij "Las Meninas" (1656) van Diego Velasquez dat wordt bewaard in het Prado van Madrid. Het toont Velasquez die het koninklijk echtpaar schildert; in werkelijkheid gaat het om een zelfportret van de kunstenaar in zijn atelier.

Het woord "monument" is afgeleid van het Latijnse werkwoord "monere", wat kan vertaald worden door "in herinnering brengen". Onder monument kunnen we dus alles verstaan wat iemand of iets in herinnering brengt. 

Meubel, object en kunst. Samengevoegd vormen deze drie begrippen een vrij recent woord in het artistieke taalgebruik. Bovendien wil de betekenis nogal eens wisselen naargelang het voorwerp dat men ermee wil aanduiden of omschrijven.