Heavy Metal

In Heavy Metal pakt het Yper Museum uit met metalen topvondsten uit recente archeologische opgravingen. De vondsten spreken tot ieders verbeelding en vertellen heel wat over het dagelijkse leven in de middeleeuwen. Diehards halen na een bezoek aan Heavy Metal hun hart op in het vast parcours waar een volledige zaal gewijd is aan de unieke collectie insignes of middeleeuwse speldjes. 

Insignes, juwelen en kledijversieringen tonen hoe middeleeuwers uiterlijk vertoon en identiteit hoog in het vaandel dragen. Dat ze wooncomfort en rijkelijk tafelen kunnen appreciëren leiden we af uit gevonden eetgerei met prachtige motieven en decoratieve kandelaars. En er wordt naarstig gewerkt in de middeleeuwen! De talrijke metalen werktuigen, munten en gewichten getuigen van bloeiende ambachten en een rijke stedelijke economie. 

Dankzij een subsidie van het agentschap Onroerend Erfgoed kan de Vrije Universiteit Brussel alle opgegraven metalen voorwerpen uit de middeleeuwse grootsteden inventariseren. Partners in het project zijn CO7 en de erfgoeddepots van de steden Gent, Antwerpen, Mechelen en Ieper. De tentoonstelling Heavy Metal reist vanaf 29 januari naar deze partners. 

Het Yper Museum staat bekend om zijn rijkdom aan middeleeuws metaal. Alleen al de insignes zijn een omweg waard. Deze kleine speldjes uit de veertiende eeuw zijn buttons en logo’s avant la lettre. Ze worden rond de hals, op de hoed of op de kraag gedragen. Wie ze draagt geeft een boodschap of toont zijn identiteit. Draag je Sint-Joris die een draak doodt, dan ben je net terug van een pelgrimstocht. Draag je de letter M, dan aanbid je Maria. En wat als je een duivel, een wildeman of een vliegende penis opspeldt? 

Insignes, de pins en tattoos van de middeleeuwer! 
Je kunt deze kleine sieraden met hun zeer uiteenlopende voorstellingen vergelijken met onze broches, pins of tattoos. Ze voeren ons recht naar de middeleeuwse mens. 

Vanaf de late 12de eeuw worden insignes als volks en goedkoop massaproduct op grote schaal verspreid, in de hele westerse wereld. Deze loodtinnen speldjes bootsen de kostbare broches na die van edelmetalen worden gemaakt. Ze worden verkocht bij openbare vertoningen en religieuze spektakels, en tijdens processies, volkstonelen, wagenspelen en spektakelstukken waar rijk en arm samen het publiek uitmaken. 

Mensen brengen ze ook mee van bedevaartsoorden, als souvenir of als bewijs dat ze er na een veroordeling wel degelijk zijn geweest. Er bestaan honderden soorten insignes. Het gamma gaat van heilig tot zeer profaan of werelds, van puur devotioneel tot extreem seksueel, van gelovig tot bijgelovig. Veel voorstellingen zijn voor ons en ook voor onderzoekers moeilijk te vatten. Zeker is dat ze tot de parate ervarings- en kenniswereld van de middeleeuwse mens behoren. Mensen begrepen de ‘boodschap’: vroom of niet, souvenir of amulet, geluksbrenger of louter decoratie, pelgrimsteken of uiting van seksuele lusten, welvaart of status… 

Insignes zijn een uitgelezen medium om te laten zien wie de middeleeuwer is en waar hij voor staat. Ze vertellen ons veel over de middeleeuwse beeldcultuur en belevingswereld. Die is zowel herkenbaar als vreemd.