De Plek IX: Johan Tahon
Artikel
Iedere maand vergezelt okv.be-fotografe Louise D’Eer een kunstenaar naar een inspirerende plek. Deze maand volgt ze Johan Tahon.
“In goede kunst is er een constante verbinding met het existentiële en het spirituele. Ik voel dat het existentiële in grote mate meespeelde voor mijn familie. De dood was altijd dichtbij.”
Voor een nieuwe ‘De Plek’ ontmoet ik internationaal gelauwerd beeldhouwer Johan Tahon in de Dumontwijk in De Panne. De wijk was eind negentiende eeuw nog een onbewoond, ruig stuk duinen, totdat er onder leiding van architect Albert Dumont de eerste huizen werden gebouwd. Na een dappere poging van Tahon en mezelf om het grondplan te raadplegen, vragen we instructies aan een voorbijganger om ons wegwijs te maken. Uiteindelijk verdwalen we in de doolhof van straten in Engelse cottagestijl terwijl we ons laten meevoeren door het duinenreliëf dat er behouden bleef.
© Louise D'Eer
Dat we elkaar in de Dumontwijk ontmoeten heeft alles te maken met Tahons recente fascinatie voor zijn familiegeschiedenis. De Tahons waren een vissersfamilie en zijn overgrootouders leefden voor en tijdens WOII in de Dumontwijk. In zijn nieuwe cyclus van sculpturen focust Tahon niet enkel op zijn persoonlijke psychologie zoals in voorgaand werk, maar breidt hij zijn queeste naar zijn familiale verleden.
“Ik denk veel na over de manier waarop die ‘vissersroots’ in mijn genetisch materiaal zijn terechtgekomen. Hoe komt het dat ik kunstenaar ben geworden? Mij lijkt dit deels psychologisch maar ook genetisch bepaald. In goede kunst is er een constante verbinding met het existentiële en het spirituele. Ik voel dat het existentiële in grote mate meespeelde voor mijn familie. De dood was altijd dichtbij.”
© Johan Tahon
Dat de dood dichtbij is, bleek op een donkere dag tijdens de Duitse bezitting in WOII. Zijn overgrootvader ging vissen op zee en werd vlakbij de kust gedood door een zeemijn. De familie smeekte de Duitsers om het lijk op te duiken om de man te kunnen bergen. In ruil voor een fles cognac, waren de soldaten hiertoe bereid, maar hun oversten weigerden. Tahons familie leefde nog jarenlang in angst op het strand geconfronteerd te worden met aangespoelde lichaamsdelen. Die scheepsramp, in combinatie met zijn grootmoeder die niet lang daarna overleed in het kraambed, zorgde voor een familiekwetsuur die generaties lang door de familie gedragen werd.
"De mens is complexer dan we denken. Er zijn meer linken en interacties tussen objecten in de natuur dan waar wij ons rationeel van bewust zijn. Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe getormenteerd mijn grootvader was en hoe mijn vader onder dit familiedrama geleden heeft. Ook ik heb een heel stuk van mijn leven pijn gevoeld die eigenlijk niet nodig was en die ik niet kon herkennen bij leeftijdsgenoten. Gelukkig zijn er sculpturen en kunst. Goede kunst kan een middel zijn om je te sterken en je een houvast te geven aan de realiteit.”
© Louise D'Eer
Wanneer Tahon vertelt over zijn werkproces, valt op hoe het rationele plaatsmaakt voor het spirituele en gevoelsmatige. Door het rationele af te bakenen kan hij afdalen in het onderbewustzijn zonder het risico te lopen erdoor gekwetst te worden. Vanuit het onderbewuste komt Tahon in een creatieve stroom terecht die, samen met zijn vakmanschap, als vanzelf dingen laat ontstaan. Een groter geluk kent Tahon naar eigen zeggen niet.
© Louise D'Eer
“Ik heb soms het gevoel dat er een plek is, een houding van het hoofd die mij het gevoel geeft dat een affectieve connectie mogelijk is. Ik heb altijd het verlangen gehad om met mensen te communiceren door mijn sculpturen te strippen van het onnodige en enkel het naakte geestelijke, de kwetsbaarheden en angsten te tonen. Op die manier voel ik mij veilig om via mijn kunst een dialoog met de toeschouwer te voeren."
