Als een fonkelenden spiegel

Een boektitel met een verouderde eind-n aan het bijvoeglijk naamwoord, kan dat wel? Het is al een vijftal spellingshervormingen geleden dat dit nog een correcte grammaticale vorm was. Wie de taalkundige bokkensprongen van twitter, facebook en andere whatsapps zonder morren ondergaat, zal daar natuurlijk niet van wakker liggen. Maar wie het boek openslaat wordt gerustgesteld want hij wordt meteen geconfronteerd met het volledig citaat van Karel Van de Woestijne: “Tot plots een eerste zonnestraal in één striem het vlak der weiden doorscheurde en er, als een fonkelenden spiegel van gelend metaal, de Leie ontdekte.”

Het is een van de talrijke beschrijvingen waarmee de dichter- kunstcriticus de meanderende rivier rond de dorpen Sint-Martens-Latem, Deurle en Ooidonk bedacht. Hij is niet de enige die de betovering ervan onderging. Dit geldt zowel voor schilders als schrijvers, als galeriehouders. Tot die laatste categorie hoort Oscar De Vos wiens galerie gespecialiseerd is in de Latemse school, al vijftig jaar lang. Om dit feit te gedenken geeft hij dit aantrekkelijk en verzorgd kunstboek uit.

Wie gerekend had op een hoop anekdoten uit vijf decennia omgang met kunstenaars en kunstliefhebbers is eraan voor de moeite. Oscar De Vos is een man met stijl en hij feest in goed gezelschap. Hijzelf blijft op de achtergrond. Enkel de Leieschilders zijn de vedetten van dit mooie kunstboek, en de Leie zelf natuurlijk.

Samensteller en auteur Peter J.H. Pauwels brengt ons een aantrekkelijke mix van kunstwerken, foto’s, literaire citaten en een helder overzicht van de kunstactiviteit van de opeenvolgende kunstenaarsgroepen. De term ‘school’ wordt fijntjes terzijde geschoven als een gedateerd begrip, zonder afbreuk te doen aan het pionierswerk van de gebroeders Haesaerts, de bedenkers van de haast onuitroeibare term.

Het vastgeroeste beeld van elkaar opeenvolgende groepen met afgelijnde ideologieën wordt ook bijgesteld. Het leven in de Leiedorpen was goedkoper dan in de stad, het was er meestal aangenaam toeven, maar het betekende niet meteen een breuk met de buitenwereld. Met trein of tram was je in een uurtje terug in het stadscentrum van Gent. Een verblijf aan de Leieboorden was dus geen beletsel om op de artistieke scène mee te spelen.

Die contacten, ook internationaal, worden door de auteur duidelijk aangegeven. Karel Van de Woestijne speelde volop zijn rol als propagandist via zijn kunstrubriek in de Nieuwe Rotterdamse Courant. André De Ridder en vooral Paul-Gustave Van Hecke deden dat via hun Brusselse kunstgalerij Sélection en vooral via het gelijknamige tijdschrift. Stijn Streuvels komt op de Leie spelenvaren met zijn vrienden Jozef De Coene en Albert Saverys en ook die tochten vinden hun neerslag in geestige en lyrische beschrijvingen.