Nieuw licht op de Islam - Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis openen nieuwe zaal

Van Raemdonck is dan ook opgelucht dat de zaal er is, geïnspireerd op de islamitische architectuur  en vertrekkend vanuit de studie van de objecten. Een gevolg van de samenwerking met Anne Pire van architectenbureau Pire & Goots, die zowel binnenhuisarchitecte als historica is. Een rondgang met conservatrice en architecte die aan de vooravond van de opening gaandeweg inwisselbaar geworden zijn.

"Als we de bezoekers verrassen," dan is de tentoonstelling voor Van Raemdonck geslaagd, "maar ook als het besef groeit dat de islamitische wereld complexer is dan men algemeen aanneemt." Het betreden van de zaal ontlokt alvast een waaw. Dat komt door de mashrabiyya die zes meter hoog is en over de hele lengte van de vijf­tig meter lange zaal loopt. In cederhout uit het Nabije Oosten, zoals dat hoort. "De mashrabiyya is een opengewerkt scherm dat  men oorspronkelijk plaatste  voor een nis om dranken koel te houden. Later werden het kamerschermen en gingen ze ook voor de privacy van de vrouwen zorgen. Naast het esthetische lost het scherm hier ook een conserveringsprobleem op. Het filtert het licht en dat is nuttig als je bedenkt dat ons belangrijkste collectieonderdeel het voor de islamwereld erg belangrijke textiel is. Ons textiel is bovendien wereldberoemd dankzij een schenking van Isabella Errara. Nog tot in 1993 werd het echter veel te sterk verlicht zodat er op den duur geen textiel  meer zou overgebleven zijn. Nu priemt het buitenlicht naar binnen, schaars genoeg om onschadelijk te zijn, maar het onderstreept wel het be­lang van het licht in de Islam."

Het motief van de masharabiyya komt terug op delen van een dorpsmoskee uit Pakistan die ook in de zaal te bezichtigen zijn: "Het was zeker niet de bedoeling om te imiteren, maar dit zuiver geometrisch motief herken je onmiddellijk als islamitische kunst, dat is fundamenteel. Dat  het scherm lichtjes schuin staat  zodat  je blik met de lijnen mee naar boven gevoerd wordt, daar heeft de architecte mij van moeten overtuigen, gelukkig maar..." Anne Pire bezield: "Je had de indruk dat je in een kelder zat, dat moesten we neutraliseren. De zaal moest iets uitstralen en daarom hebben we er een geheel van gemaakt. De conservatrice wilde van in het begin geen schotten tussen de verschillende regio's en periodes die in cellen zijn samengebracht."  En dat is met een bedoeling: "We willen de verschillen niet scheiden. Het zou goed zijn als de bezoekers parallellen trokken, tussen technieken of motieven van India, Egypte, Syrië, Spanje... De kruisbestuivingen moeten zichtbaar zijn. Door de commerciële routes zijn ze zelfs een wezenskenmerk van deze kunst geworden." Zo is er de kameel met vracht uit de Chinese Tang-periode in ceramiek, een schotel met gotische inscriptie, of een wierookappel uit Venetië die in China werd opgehangen en in de Islam over de tapijten werd gerold door de gasten die in oosterse zithouding plaatsnamen en allerlei conclusies trokken uit de opkringelende rook. Op een stuk zijde met roeibootjes en karwelen uit Iran of India van rond 1600 zijn Europeanen te zien, wat de toenemende internationale handel over de Indische oceaan illustreert. Laat u dus gerust (af)leiden door de blauwe of goudkleurige ceramiek, de bewerkte houten toegangspoort van een Marokkaanse burgerwoning of wemelende tegelpanelen. Een diep karmijnrood fluweel met gouddraad trekt lang de aandacht. Het zou het oudst  bewaarde Turkse fluweel ter wereld zijn en het  çintamani-patroon  maakt het nog specialer. De golfjes en cirkels zijn gestileerde tijger- en luipaardvlekken en symboliseerden  kracht  en macht.