Constantin Meuniermuseum
Artikel
De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) beschikken over twee omvangrijke deelcollecties: de Antoine Wiertz- en de Constantin Meunierverzameling, die elk een eigen museum hebben. Het Meuniermuseum in Elsene huist in de atelierwoning die Constantin Meunier in 1899 liet bouwen. Na twee jaar sluiting, een grondige opknapbeurt en het herschikken van de collectie, opende het Meuniermuseum dit voorjaar opnieuw de deuren. Bij die gelegenheid verscheen een boek over het museum en de kunstenaar. De auteurs zijn Davy Depelchin, conservator van het Constantin Meuniermuseum, en Francisca Vandepitte, conservator Moderne Kunst van de KMSKB.
Het boek opent met de vraag waarom Meunier in 1899 in Elsene, in een zijstraat van de chique Louizalaan, een perceel kocht om er zijn atelierwoning te bouwen. De kunstenaar had het voordien nooit breed gehad, maar op het einde van de negentiende eeuw was hij bijzonder succesvol en kon hij zich wat permitteren. Meunier kocht de bouwgrond op het moment dat de terreinen rond de recent aangelegde Louizalaan gecommercialiseerd werden en enkele bevriende kunstenaars, onder anderen Théo Van Rysselberghe, er hun intrek al hadden genomen. Meunier heeft slecht vijf jaar in zijn atelierwoning gewoond en gewerkt want hij overleed in 1905.
Het boek tekent een korte biografie van Constant Meunier, met opleidingen en leermeesters, om dan dieper in te gaan op diverse aspecten van zijn oeuvre. We leren het tot nu weinig bekende vroege werk kennen. Tussen 1854 en 1870 schilderde en tekende Meunier vooral religieus geïnspireerde werken en legde hij zich toe op genrescènes waarbij de katholieke devotie centraal staat. De illustraties laten zien dat hier de voedingsbodem ligt voor de sociaal-realistische beelden waaraan de kunstenaar zijn bekendheid dankt.
Vanaf 1880 duikt het landleven op in Meuniers werk. Het gaat om menselijke seizoensgebonden arbeid op het land (zaaien, maaien, schovenbinden…) die hij op doek of in brons afbeeldt. Er is een interessante tussenstop in Sevilla, wanneer in 1882 Meunier een royaal betaalde overheidsopdracht binnenhaalde om een kopie te maken van het monumentale altaarstuk met de Kruisafneming van Pedro Campana.
Dan geeft het boek een introductie tot het sociaal realisme en de plek die Meunier hier in heeft. In 1868 is hij stichtend lid van de Sociéte Libre des Beaux-Arts, een vereniging die vrij, los van dogma’s of academische tradities, kunst creëert die een breed publiek kan bereiken. Elke kunstenaar moet naar eigen aanvoelen en goeddunken de wereld kunnen interpreteren en verbeelden. A priori is geen onderwerp te banaal. Het sociaal realisme past bij de moderne samenleving en Meuniers kunstproductie moet in die tijdgeest geplaatst worden. Het boek doet dat door dieper in te gaan op een aantal bekende thema’s uit het oeuvre van Meunier. De industrie-arbeid bijvoorbeeld, met onder andere iconische beelden van de glasblazer en de puddelaar en schilderijen van een giethal in een hoogoven en binnenzichten van zoutziederijen. De arbeid in en rond de mijn is eveneens veelvuldig geschilderd en in beelden gegoten en verder ook dokwerkers, vissers en dijkenbouwers. Deze hoofstukken, net zoals het hele boek trouwens, zijn rijkelijk geïllustreerd met representatief werk uit de collectie van het Meuniermuseum.
In de afsluitende hoofdstukken belicht het boek de technieken die Meunier toepaste om zijn beelden te creëren – van tweedimensionale voorbereidende studies en de gipsen proefstukken tot en met het gieten in brons –, er is aandacht voor zijn standbeelden en monumenten in de publiek ruimte – met als bekendste voorbeeld het Monument voor de Arbeid (1884) aan het kanaal Brussel-Charleroi – en zijn netwerk van familie en vrienden komt in beeld.
