Archief

Tegenover de vastleggers van vormen en de scheppers van een stabiele orde hebben in de kunst altijd de rustverstoorders gestaan, de ontbinders van compacte en statische volumes, de doorbrekers van grenzen. Vanuit hun optiek is de constructieve opvatting van het schilderij, met zijn welomschreven vlakken en zijn onwrikbare lijnen, een inbreuk.

Bij de bespreking van een werkstuk uit het genre kunstambacht is het niet ongewoon een deel van de aandacht te besteden aan zijn technologische aspecten. Wanneer het nu gaat om een doek dat versierd is volgens een uitsparingsprocédé, is dat gewoon onontbeerlijk.

Alvorens tot de bespreking van de 'Verduistering' van Picabia over te gaan, is het wel gewenst enkele gegevens over de persoonlijkheid en de loopbaan van deze veelzijdige kunstenaar in herinnering te brengen. Geboren te Parijs, op 22 januari 1879, uit een Franse moeder en een Cubaans genaturaliseerd Spaans edelman, vertoont Picabia aanleg voor tekenen en schilderen.

Temidden van het drukke stadsgewoel heeft het Koninklijk Paleis op de Meir te Antwerpen, achter een sierlijk smeedijzeren hek dat a.h.w. zijn voorgevel beschermt, tot dusver een eerder teruggetrokken bestaan geleid. Alleen op Nieuwjaarsdag en op de feestdagen van de Dynastie werd de poort geopend.

De titel van dit werk 'Memories' - 'herinneringen' - schijnt uit te sluiten, dat we met een gewoon genrestukje, een brokje waargenomen natuur, zouden te doen hebben. Het handelt hier dus niet om de afbeelding van de zichtbare en tastbare werkelijkheid, maar om de uitbeelding van een innerlijk gebeuren.

U ziet de woonkamer van Emile Verhaeren te Saint-Cloud in 1903. Enkele vrienden, die hij gewoon was uit te nodigen, zijn weer bij hem te gast en luisteren aandachtig naar een van zijn laatste gedichten. Het doek is geschilderd door Theo Van Rysselberghe. Hij ook behoorde tot de getrouwe bezoekers van de dichter en was wellicht zelfs zijn meest intieme vriend. 

Denkelijk niemand heeft moeite om van Memling's kunst te houden, om ervan te genieten. Dat zulks bij voorkeur te Brugge, en meer bepaald in het Sint-Janshospitaal, moet gebeuren weet nagenoeg iedereen. Niets gaat boven een dialoog met het kunstwerk op de plaats waar of waarvoor het gecreëerd werd. 

Een bedrukte man, een angstige vrouw en schichtige kinderen kijken, staren vragend naar de blauwe lucht. Het is een mooie zomerdag... maar de geladen stemming die overheerst in het doek maakt het onmiddellijk duidelijk dat hier geen fragment van de eertijds traditionele zondag-familiewandeling wordt afgebeeld. De hemel is hard en onmeedogend en uit de blikken spreekt onrust.