Medaillons

De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis van Brussel hebben een mooie collectie glasramen, bestaande uit meer dan 350 werken vanaf de 13de tot de 20ste eeuw. Dit bleef weinig bestudeerd en onbekend bij het grote publiek. Dankzij het interdisciplinaire onderzoeksproject “FENESTRA. 800 jaar beglazingsgeschiedenis”, gestart in 2017, is dit geheel vandaag geanalyseerd, geconserveerd en naar waarde geschat en vormt hierdoor een belangrijke bron voor de studie van “vlakglas” in de voormalige Nederlanden. 

Vanaf de maand juli 2021 wordt een selectie van medaillons uit deze collectie tentoongesteld in het Museum Kunst & Geschiedenis. Deze kleine panelen van kleurloos glas zijn meestal rond, vandaar de naam “medaillon” of “rondel”. Ze zijn verfraaid met een geschilderde decoratie. Alhoewel dit glaswerk vandaag nagenoeg onbekend is, was het daarentegen vanaf de 15de eeuw bijzonder succesvol in gans Europa. Het kleine formaat hiervan was ideaal om in een beglazing of in een glas-in-loodraam te plaatsen. De getoonde medaillons dateren uit de 16de en 17de eeuw, een periode waarin de glaskunst van de Nederlanden en het Prinsbisdom Luik in volle ontwikkeling was. 

De tentoonstelling volgt eerst de technologische en artistieke ontwikkeling van beschilderd glas. In het tweede deel van de tentoonstelling staan de voorgestelde thema’s op de medaillons centraal. Deze zijn vaak subtiel beschilderd met religieuze taferelen die patroonheiligen en Bijbelse taferelen weergeven of profane voorstellingen, die inspelen op de nieuwe smaak van een op dat moment in opgang zijnde welvarend cliënteel. De medaillons vormen soms een serie waarin verschillende episodes van hetzelfde verhaal worden weergegeven. Ze zijn vaak geïnspireerd op kopieën van schilderijen van beroemde schilders, waarvan vaak tekeningen circuleren. De opkomst van de gravure en de uitvinding van de drukkunst maken nieuwe modellen beschikbaar voor de glasschilders. 

Ten slotte brengt de tentoonstelling de probleemstelling van de productiecentra naar voren. In de loop van de 16de en 17de eeuw wordt de productie van medaillons een bloeiende industrie in de Nederlanden. Maar de toeschrijving aan het één of andere productiecentrum of atelier blijft moeilijk. Aan de hand van de iconografie, de gebruikte techniek en de stijl, maar ook de herkomst van de stukken, kunnen we proberen het werk van de glasschilders van Antwerpen, Brugge, Gent, Mechelen, Brussel, Leuven, Luik en andere plaatsen te onderscheiden. De collectie van de KMKG is een echte referentie op het gebied van glasramen in België. De werken zijn nu te raadplegen in de online catalogus van het museum (www.carmentis.be).