OKV1977 15ste jaargang

Wanneer men over één of andere kunstuiting gaat praten of schrijven, dan heeft men al heel gauw - té gauw - de neiging het over stijl en stijlontwikkeling en zo te hebben. Men gaat etiketten plakken, men gaat indelen in vakjes, opbergen in kastjes en wegwijzertjes plaatsen van het éne kastje naar het andere. 

Wanneer wij vandaag denken aan een man die potten draait, dan denken we aan hem als aan een nogal individueel, individualistisch, zelfs wat eigendunkelijk kunstenaar. Dat is hij vandaag misschien, althans bij ons in het Westen. Dat was hij zeker niet in het verleden. 

Om de in 1635 door Rubens ontworpen en onder zijn leiding uitgevoerde stadsversiering als uitgangspunt te duiden is een beknopte terugblik noodzakelijk. Vandaag gelden er naast artistieke ook sociale maatstaven. Beide zijn overigens slechts een deel van de maatschappelijke realiteit, de feestversiering zelf trouwens ook. Deze is op quasi elk gebied van een elitaire be­doening geëvolueerd tot een volkse werkelijkheid.

De belangstelling voor l' Art Nouveau is betrekkelijk jong en, gaarne toegegeven, lang niet algemeen. Men ziet er veelal een voorbijgaande bevlieging in, een uitbundige verdwazing en zelfs een decadentie die tot niets leidde, met het gevolg dat ze door veel intellectueel gevormde tijdgenoten niet ernstig opgenomen wordt. 

De Laterna Magica of Toverlantaarn is een toestel waarmee beelden op glas, vergroot op de wand van een donkere kamer geprojecteerd worden. De illustraties in de boeken van Kircher en veel schrijvers-tijdgenoten, wijzen op het gebruik van de Laterna Magica als didactisch hulpmiddel om de zielen tot God te brengen. Vooral de jezuïeten bedienden zich van deze techniek en men mag aannemen dat menig schilder er niet voor terugschrok de kwellingen van de hel en het beeld van de duivel zeer duidelijk uit te beelden.

Het houden van triomftochten en het optrekken van stadsversieringen is tot in onze eeuw bewaard gebleven. Redenen tot het organiseren van zulke feestvieringen waren steeds in overvloed aanwezig: nu eens was de geboorte van een prins of het huwelijk van een vorst en vorstin, dan weer een begrafenis (!) of een belangrijke militaire overwinning reden tot het aanmaken van indrukwekkende stadsversieringen.