Tijdreizen door geografische erfgoed
Artikel
Brugge zet erfgoed in de kijker. Dit keer niet de vertrouwde bezienswaardigheden als het belfort, de Onze-Lieve-Vrouwekerk of de Burg, maar de stad als geheel: van arbeidershuisje tot historische handelspand. Kaartenhuisbrugge.be is een aantrekkelijke en vooral boeiende webstek voor wie uit het Brugse stadsplan verhalen van het middeleeuwse handelsleven, de haven, de marktenen de ambachten wil zien herrijzen.
Kaartenhuisbrugge.be werd in november 2014 gelanceerd. De website dient als informatieplatform voor geografisch erfgoed in Brugge. De collectie oude kaarten is geen saaie opsomming van historische stratenplannen, maar een cartografische speeltuin waarin je digitaal kan ronddwalen.
De oudste zijn die van Gheeraerts uit 1562 en Sanderus uit 1641. Daarnaast zijn heel wat andere stadsplannen opgenomen, zoals het Plan Napoleon uit 1811-1812. Het historische huizenonderzoek, dat voorheen een stoffig hoekje in het stadsarchief innam, is in hedendaags jasje raadpleegbaar. De site bevat informatie over een groot aantal percelen in de binnenstad, compleet met geschiedenis, archeologische vondsten en erfgoedinformatie. De databank begint bij de registers van de Zestendelen, de oude kadastrale secties van Brugge. Vanaf 1580 werd door het Calvinistische stadsbestuur bevolen onroerende goederen te registreren.
In de registers staat info over huiseigenaars en hypotheken. De Oostenrijkers vervingen dit kadaster in 1800, toen ze woningen gingen nummeren per wijk. Ten slotte is op de webstek het huidige kadaster sinds 1835 opgenomen. Geen nietszeggende lijsten, maar geanimeerde stadskaarten waarop zowel architecturale, stedenbouwkundige als sociaal-maatschappelijke evoluties zichtbaar zijn.
De geschiedenis komt tot leven
Het interessantste gedeelte heet MAGIS. Dit project is gestoeld op de zestiende-eeuwse kaart van Marcus Gheeraerts. Die werkte als schilder en graveur. Hij was geen cartograaf, maar kreeg van het stadsbestuur de opdracht de stad in beeld te brengen. De kaart was een propagandamiddel: door de waterwegen te breed te tekenen leek Brugge voor de buitenwereld nog steeds de makkelijk bereikbare handelsstad van weleer. Ondanks die foute verhoudingen is het een gedetailleerde getuige van de zestiende-eeuwse stad, met accurate locatie van bekende en minder bekende gebouwen. De bedoeling van het magisproject was een wetenschappelijk platform te ontwikkelen.
Daarvoor werkten stadsarchief en Bruggemuseum samen met Universiteit Gent, KU Leuven, Vrije Universiteit Brussel en studiebureau Caldenberga. Gauw bleek het platform mogelijkheden te bieden voor een ruimer publiek. Daarom werd het visueel aantrekkelijker en gebruiksvriendelijker gemaakt. Het resultaat is een mooi ontwikkelde webstek die op vernieuwende wijze de geschiedenis tot leven laat komen. Kaartenhuisbrugge.be is een referentie voor Bruggelingen nieuwsgierig naar de geschiedenis van hun huis, leerkrachten die een klasuitstap voorbereiden zonder louter klassieke trekpleisters en toeristen op zoek naar verborgen parels in de historische stad.
Van huis tot huis
De publieksvriendelijkheid uit zich in doordachte functies. Zo kunnen historische kaarten vergeleken worden door ze doorschijnend op elkaar te leggen. Relevante historische kaarten komen te voorschijn na een muisklik op het hedendaagse stadsplan. Om informatie over een huis te vinden duidt de bezoeker de woning aan op kadasterkaarten, of zoekt op familienaam of bouwheer. Op MAGIS zijn straten en historische gebouwen makkelijk op te zoeken, zowel op historische naam als de huidige. Voor wie op zoek is naar bouwkundige kenmerken als Brugs travee of trapgevels, is er de architecturale optie.
Het beperkt zich niet tot uiterlijke kenmerken. Families of kloosterorder zijn te traceren tot de zestiende eeuw. De surfer kan op zoek naar plaatsen waar graan werd verhandeld of een concentratie van smeden terugvinden. De makers integreerden google streetview, zodat iedereen kan terugkoppelen naar de stad zoals ze nu is. Door te spelen met de mogelijkheden leert de surfer over vroegere stadsindeling, ambachtenkwartieren en structuur van de middeleeuwse stad. Het werk is nog niet af: sommige plaatsen hebben nog geen verhaal te vertellen. Maar degene die hun geheimen prijsgeven, onthullen veel.
