STROOMOPWAARTS: Vriendelijke demonen
Artikel
In de rubriek STROOMOPWAARTS verkent Tamara Beheydt de Belgische hedendaagse kunst. Haar oog valt op kunstenaars die, klimmend naar de top, tegen de stroom in durven gaan: met verrassende onderwerpen, met vernieuwende technieken of met pertinente vragen. Deze maand: Fia Cielen bij The Agprognostic Temple.
Fia Cielen in de tentoonstelling Tekening / Disegno, d’Academie, Sint-Niklaas, 2018.
© Fia Cielen
Begin september opende in Brussel The Agprognostic Temple: een eigenzinnige kunstruimte opgericht door kunstenaar Dome Wood en schrijver en curator Sam Steverlynck. In de eerste groepstentoonstelling daar word ik opnieuw geconfronteerd met de werken van Fia Cielen – die me sinds de eerste keer dat ik ze zag al niet meer loslieten.
Ik leerde het werk van Fia Cielen kennen in een groepstentoonstelling. De werken die daar hingen waren tekeningen op loshangende doeken van dunne stof. De lichte, zwevende textielen bleven me bij. De gezichten zijn namelijk spookachtig – hybride demonen, als chimaera’s uit een kampvuur of een magische lamp ontsproten. Door het efemere uitzicht van het textiel leken het geesten, opgeroepen verschijningen. Of ze goeds of kwaads in de zin hadden, was onmogelijk af te leiden, maar hun aanwezigheid was alvast onheilspellend.
The Agprognostic Temple, 2020
© Fia Cielen
De gezichten die Cielen in The Agprognostic Temple toont, zijn assemblages van meerdere materialen: verschillende soorten touw, stukje keramiek, uitsneden en een gitzwarte achtergrond. De lussen van veters of ander touw bakenen hun gezicht af en kronkelen onderaan samen. Dit geeft de gezichten een heel efemeer, ‘rokerig’ karakter – opnieuw alsof ze uit een lamp opstijgen. De ene is wat bevreemdender dan de andere, maar allemaal bezitten ze een grote mate van symmetrie. Twee van hen hebben duidelijk een derde oog (maar ook een vierde, vijfde, zesde, ….). In tegenstelling tot de zwart-witte tekeningen op textiel zijn deze karakters veel tactieler en sculpturaler. Ze zijn ook veel kleurrijker, een kwaliteit die hen iets toegankelijker maakt.
Met hun vele ogen staren ze naar de donkere, mysterieuze kubus van Ricard Brey, als wachters of misschien als gebiologeerde passanten. En ze lijken uit dezelfde magische wereld te komen: duister, fantastisch en mythisch. Precies die mystieke kwaliteiten passen zo goed in The Agprognostic Temple. De naam is een samentrekking van agnostic en prognostic; het zit ergens tussen niet-weten en alles weten in. De ruimte profileert zich als een andere soort kunstbeleving: terug naar het mystieke. Niet alles hoeft gekend of geweten te zijn. Kunst kan ook over een niet-geïnformeerde, gevoelsmatige beleving gaan.
The Agprognostic Temple, 2020
© Fia Cielen
In een andere tekst over haar werk, vertelde Cielen: “De monsters die ik teken zijn ook menselijk, ze hebben iets sympathieks.” Dat klopt zeker voor de figuren in The Agprognostic Temple. Hun vreemd geschapen monden – keramieken lipvormen – lijken te glimlachen. Een scheve, ongemakkelijke lach weliswaar. Want hoe langer je kijkt, hoe groter de dualiteit van deze gekke gezichten wordt: enerzijds zijn het kromme, verwrongen en een beetje gevaarlijke geestesverschijningen – anderzijds hebben ze door hun vrolijke kleuren en getuite lach ook een koddig, guitig kantje. Beide gevoelens wegen even zwaar, waardoor je als kijker gegrepen blijft door onbehaaglijkheid… maar toch niet kan stoppen met kijken.
Fia Cielen beschrijft haar eigen figuren als ‘tussenwezens’ of fantomen. Ze zijn net herkenbaar genoeg, maar niet helemaal van deze wereld. Ze bevinden zich op de grens tussen het reële, pragmatische en het etherische, efemere van een transcendentale realiteit – tussen het fysieke en het mentale. Net als oorspronkelijke carnavalsmaskers of maskers gebruikt bij bepaalde folkloristische rituelen zijn de gezichten een verbeelding van een basale, innerlijke natuur. Ze staan voor het instinct, het wilde, het onderbewuste.
Installatiezicht van ‘Scripted Truths’ met achteraan de werken van Fia Cielen die naar de kubus van Ricardo Brey staren. © The Agprognostic Temple. (andere kunstenaars in de foto: Filip Vervaet, Philippe Koeune)
© Fia Cielen
Dat onderbewustzijn, die metamorfose, probeert Cielen ook bewust op te zoeken. Ze lijkt haar controle op te geven, waarmee ze de wezens zelf een grotere vrijheid en levenskracht geeft. Zoals achter een masker menselijke ogen schuilen, zo zijn ook haar figuren levendig herkenbaar. Ze zijn onvoorspelbaar, wild en meer dan een tikkeltje gek, maar je kan niet anders dan ook van hen houden.
Scripted Truths, loopt tot 27 september 2020 in The Agprognostic Temple, Brussel.
