Samen en toch verschillend
Artikel
Grenzen en opdelingen liggen aan de basis van verdeeldheid en conflicten. Marius Ritiu bevraagt met zijn sculpturen het ingebeelde onderscheid tussen concepten zoals nationale identiteit, rassen, religie of seksuele geaardheid. Waarom zouden we dat in stand houden? We leven gezamenlijk op een planeet en alles staat met elkaar in verbinding. In de vitrinegalerie L’Édition Populaire in Borgerhout verbeeldt Ritiu die samenhang en verenigt hij culturen.
Marius Ritiu (°1984) behaalt in 2010 zijn master in de beeldhouwkunst aan de Universiteit voor Schone Kunsten in Cluj Napoca. Op zoek naar een betere opleiding belandt hij in Antwerpen. Sindsdien leidt hij een nomadisch bestaan tussen Roemenië, Antwerpen en New York. Die ervaringen voeden zijn werk. We ontlenen graag onze identiteit aan een huis, woonplaats en het behoren tot een bepaalde groep. Daar leren we gewoontes en vormen we ons wereldbeeld. Het is maar een zienswijze uit zo veel mogelijkheden. “Iedereen benut dezelfde ruimte”, duidt Ritiu. “Er zijn verschillende manieren om naar de werkelijkheid te kijken, zonder dat die goed of slecht zijn. De ene sluit de andere niet uit en dat is juist mooi.” Dat vertaalt zich in zijn werk.
Detail uit ‘Global Citizen’, 2017.
© Foto: Michaël Smits
‘Global Citizen’ (2017) is een wandsculptuur bestaande uit een compositie van vijfhoeken, die een dodecaëder vormt, mocht Ritiu ze samenbrengen. Een dodecaëder vertegenwoordigt ether, het vijfde element en is een symbool voor het universum. Hiermee verwijst Ritiu naar een stof die al het andere doordringt en dus grenzeloos is. Voor ‘Global Citizen’ vertrekt hij van het overzichtseffect, iets wat astronauten ervaren als ze de aarde vanuit de ruimte bekijken. “Ons gevoel van grenzen wordt betekenisloos vanuit de ruimte”, zegt Ritiu. “Ik vind dat we ons als wereldburgers en zelfs als burgers van het heelal moeten gedragen. Wie globalisatie niet goed vindt, begrijpt dat verkeerd. Voor mij is globalisatie verschillende tradities combineren met behoud van je identiteit, maar zonder een nationalistisch gevoel. Je kiest voor integratie en een andere manier van denken in een nieuwe maatschappij.” In de vijfhoeken van ‘Global Citizen’ brengt Ritiu letterlijk tradities bij elkaar. Maramures in Transsylvanië staat bekend om het handgesneden houtwerk. “Ik koos voor deze regio omdat de gebruikte ornamenten teruggaan naar de tijd voor Christus”, aldus Ritiu. “Ze gebruiken een universele taal om hun houtwerk te decoreren. Het zijn motieven die in diverse culturen over de hele wereld zijn terug te vinden.” Over restanten van handgesneden houtwerk uit Muramures slaat Ritiu koperen wandborden. Deze zijn bij ons in onbruik geraakt en hij beschouwt die als Vlaamse volkskunst. Het zorgt voor een knap geheel en geeft de gebruikte objecten een nieuw elan.
Installatiezicht, ‘Odysseus’ (2020)
Ritiu verbeeldt met zijn sculpturen verbondenheid. Hij verkiest koper, omdat het onmisbaar is voor onze communicatie- en transportnetwerken en dus mensen met elkaar in contact brengt. In de klassieke wereld verbinden de alchemisten zeven metalen met de planeten. Ritiu houdt van deze associatie met de menselijke geschiedenis en de kosmos. Hij gebruikt een oude metaalbewerkingstechniek ‘repoussé’. Normaal bewerk je met deze techniek de achterkant van het metaal om een laagreliëf te bekomen, maar Ritiu hamert aan de positieve kant. Voor deze techniek heeft hij geen goed uitgeruste studio nodig, wat goed past bij zijn nomadisch bestaan. In maart 2020 zit Ritiu tijdens de lockdown als gevolg van COVID-19 drie maanden vast in New York. Daar ontstaat het werk ‘Odysseus’, een sculptuur die een paar voeten en een koffer verbeeldt. De voeten staan voor de afgelegde weg en de koffer voor datgene wat Ritiu meedraagt. Daarmee verplaatst hij zich in de personage Odysseus, die net zoals hem lang rondzwerft, vooraleer hij thuiskomt. Ritiu vertrekt graag van bekende mythen en legenden, waarin hij de eigentijdse hoofdrol opneemt. ‘Odysseus’ bevindt zich in een bos van onder meer geweven koperdraden, sculpturen die herinneren aan bomen en bevreemdende maskers. Koper is een levendig materiaal met diverse kleurschakeringen. Ritiu versterkt die variatie door delen van het koper al dan niet te polijsten en aan elkaar te lassen of te weven. Elk werk heeft een eigenheid en dat zorgt net voor een boeiend geheel.
Installatiezicht, ‘Odysseus’ (2020)
Met deze installatie roept Ritiu de sfeer op van het Hoia Baciu bos nabij Cluj-Napoca, wat bekend staat als het spookachtigste bos ter wereld. Legendes vertellen dat er mysterieuze verdwijningen en paranormale zaken gebeuren. Ritiu schrijft een verhaal bij deze installatie. Het gaat over Odysseus die de raad van een juwelier in de wind slaat om zijn koffer te wisselen voor een koperen ring om een spookbos te trotseren. Odysseus vertoeft tien jaar in het enge bos en belandt terug op de plaats waar hij de juwelier ontmoette om alsnog zijn koffer voor de ring te wisselen. Eerder schreef Ritiu al verhalen geïnspireerd op gebeurtenissen die plaatsvonden tijdens de productie van zijn sculpturen. ‘Bedtimes Stories’ titelt de huidige tentoonstelling. Ritiu noemt zichzelf een verhalenverteller. Verhalen hebben een verbindende kracht in het doorgeven van kennis. Ritiu wakkert onze verbeelding aan. “Ik geef een aantal aanwijzingen, punten die de toeschouwers kunnen verbinden door ze op hun manier te bekijken en er zelf een verhaal van te maken.”
Installatiezicht, ‘Odysseus’ (2020)
'Bedtimes Stories' tot 28 februari in L'Édition Populaire, Bloemstraat 20 en Bleekhofstraat 22, Borgerhout. Dag en nacht te bekijken.
