De restauratie van een zeldzame tekening van Pieter Coecke van Aelst
Artikel
Het Museum van de Stad Brussel (Broodhuis) bezit enkele belangrijke stukken, maar een werk dat er door zeldzaamheid bovenuitsteekt is een gigantische tekening (3,4m x 3,8m, gespreid over 63 vellen) die zo goed als zeker kan worden toegeschreven aan Pieter Coecke van Aelst (1502-1550).
De tekening was niet bedoeld als autonoom kunstwerk: het is een karton dat als basis diende voor een wandtapijt met daarop het martelaarschap van de heilige Paulus. De meeste kartons werden na gebruik verknipt. Dit karton werd in de eigen tijd toegeschreven aan Rafaël - het ontwerp is inderdaad gebaseerd op zijn tapijtenreeks met de handelingen van de apostelen (Vaticaanse Musea), die in Pieter Coeckes atelier geweven werd. Rafaël genoot toen al een zo grote faam, dat dit werk uitzonderlijk bewaard gebleven is.
© KIK-IRPA Karton voor "De marteldood van Sint-Paulus"
Pieter Coecke wordt gezien als één van de grootste ontwerpers en schilders van de vroege zestiende eeuw, maar had destijds niet dezelfde creatieve uitstraling als Rafaël. Wél was hij een internationaal gerenommeerde ambachtsman: de reeks met het leven van Paulus werd in de periode 1530-1560 minstens negenmaal geweven en vond zijn weg naar de collecties van Frans I van Frankrijk, Hendrik VIII van Engeland en landvoogdes Maria van Hongarije. Enkele hiervan waren afgelopen zomer nog te zien in de tentoonstelling Wandtapijten uit de tijd van Keizer Karel in het Jubelparkmuseum.
Sinds december wordt door een Frans-Belgisch team onder supervisie van Hélène Bartelloni gewerkt aan de restauratie van het karton. De opvolging gebeurt door een wetenschappelijk comité met leden van prestigieuze instellingen als het Louvre, de KU Leuven, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en het Metropolitan Museum in New York, dat een jaar geleden nog een grote Coecke-retrospectieve toonde. De restauratie biedt de mogelijkheid om het werk aan een grondig onderzoek te onderwerpen, dat ons meer moet leren over het ontstaan en het gebruik van het karton. De aanwijzingen voor de wevers zullen bijvoorbeeld vergeleken worden met handgeschreven teksten waarvan vaststaat dat ze van Pieter Coecke zijn. Zo hopen de onderzoekers te kunnen uitmaken in welke mate de meester zelf betrokken was in het proces.
© KIK-IRPA Tapijt met de "De marteldood van Sint-Paulus", uit de negendelige reeks met het leven van Sint-Paulus. Gerestaureerd door Marie Mones y Casanova, 2014.
Aangezien het werk te groot en te kwetsbaar is om te verhuizen, zal de restauratie plaatsvinden in het Museum van de stad Brussel zelf. Net zoals bij het Lam Gods in het Museum voor Schone Kunsten te Gent, kan de restauratie gevolgd worden door de bezoekers. De tentoonstellingsruimte is uitgerust met informatieve panelen en enkele stukken die de context voorzien: documenten en een recent gerestaureerd wandtapijt naar dit karton.
Bij de restauratie werd ook een website gelanceerd waarop het kunstwerk en de restauratie tot in detail gevolgd kunnen worden.
