DOKA – Als in een donkere kamer

DOKA is de titel van de nieuwe tentoonstelling van M, samengesteld door gastcurator Geert Goiris. De Belgische fotograaf keert zo terug naar het museum na zijn solotentoonstelling in 2013. De natuurlijke staat van de kunstverzameling is duisternis. De meeste kunstwerken zien zelden het daglicht. Maar net zoals een donkere kamer (de doka), die magische plek waar analoge foto’s ontwikkeld worden en waar beelden ontstaan, wil Goiris deze tentoonstelling opvatten als een ruimte waar beelden oplichten uit het donker. 

Voor deze nieuwe collectiepresentatie liet fotograaf en gastcurator Geert Goiris zich inspireren door de donkere kamer: de magische plek waar analoge foto’s ontwikkeld worden en beelden ontstaan. Hij stelde de tentoonstelling samen met kunstwerken uit het hedendaagse luik van de M-collectie, die uit hun sluimerend bestaan in het depot gewekt en vervolgens herbelicht worden. 

De Belgische fotograaf Geert Goiris cureerde de groepstentoonstelling met een citaat van de overleden dichteres Mary Oliver in het achterhoofd: “Attention is the beginning of devotion.” 

“Ons tijdperk is gekenmerkt door snelheid, afleiding, kijken zonder op te merken. De tentoonstelling stelt de noodzaak en het plezier van aandachtig kijken centraal”, legt gastcurator Geert Goiris uit. “Het is een uitnodiging aan het publiek om de vertrouwde fysieke of mentale ruimtes, en de conventies die ermee gepaard gaan, te bevragen. De kunstwerken reiken verschillende strategieën aan om onze zintuigen scherp te stellen. Ze dagen ons uit om aannames te verlaten en alledaagse voorwerpen of figuren in een nieuw licht te zien.” 

Ook in de selectie kunstenwerken speelt de fysieke ruimte een rol, in de vorm van interieurs en landschappen. Ze verschijnen er in talloze vormen, van sculpturen en installaties tot grafische en fotografische kunstwerken. Een aantal videowerken van Lili Dujourie vormen de ruggengraat van de tentoonstelling. Ze spelen zich af in real-time: de kijktijd is gelijk aan de duur van de opname. De video’s nodigen uit tot verstilling. Wie blijft staan krijgt aandacht voor het voelbare verstrijken van tijd. 

De ontwikkeling van een analoge zwart-witafdruk – waarbij enkel rood licht is toegestaan – neemt ruwweg zeven minuten in beslag. Daarna kan het wit licht weer aan om de print te bekijken. De zalen van de tentoonstelling baden één voor één in rood licht en evoceren zo de ervaring van de donkere kamer. Elke zaal in het parcours wordt zeven minuten lang enkel door rode lampen belicht. De monochrome belichting verandert onze ervaring van de werken: kleuren vallen weg en het contrast lijkt toe te nemen. De schaduwen worden dieper, details gaan op in het totaalbeeld. Tijdens de rode fase nemen we de kunstwerken waar op een manier die niet voorzien was. Tegelijk suggereert deze ingreep dat elk beeld een ander in zich draagt. 

Geert Goiris 

Geert Goiris woont en werkt in Antwerpen. Hij reist de wereld rond op zoek naar bijzondere plekken om ze te interpreteren in raadselachtige beelden. Geïnspireerd door het dubbelzinnige begrip ‘high fidelity’ (technologie die zichzelf zogezegd onzichtbaar of onhoorbaar maakt om dichter bij het ‘origineel’ te komen) maakt hij gebruik van grootformaat analoge camera’s en wetenschappelijke films gevoeliger dan het menselijk oog. Ondanks de overvloedige details in zijn prints of projecties, overheerst steeds het gevoel dat er iets ontbreekt.