Onderdak gezocht voor kerkinboedels
Artikel
Steeds meer kerken sluiten de deuren in Nederland. Daardoor moet voor steeds meer religieuze voorwerpen een nieuwe bestemming gevonden worden. Het Nederlandse Museum Catharijneconvent hoopt daar nu verandering in te brengen met hun gloednieuw webportaal.
De secularisatie gaat snel in Nederland. Zeer snel. Per week sluiten ongeveer twee kerken de deuren. Niet alleen het gebouw, maar ook de inboedel wordt daarbij vaak verkocht. Naar schatting zo’n 150000 religieuze voorwerpen – kelken, schilderijen, beelden, kazuifels en kandelaren – worden daardoor overbodig.
Het Museum Catharijneconvent - het kenniscentrum voor christelijke kunst, geschiedenis en cultuur in Nederland - kon de problematiek niet langer aanzien. Ze stampte een website uit de grond waarbij religieuze voorwerpen uit de gesloten kerken en kloosters een nieuwe bestemming kunnen vinden. Op het platform Vraag en Aanbod Religieuze Voorwerpen kunnen aanbieders en vragers van religieuze voorwerpen elkaar vinden. De site, die niet openstaat voor particulieren, betrekt de (voormalige) eigenaren actief bij de herbestemming van ‘hun’ cultureel erfgoed.
En in Vlaanderen?
Ook in Vlaanderen kampen we met dezelfde problematiek. In plaats van steeds meer halflege kerken open te houden, opteert het decanaat er vaak voor om een aantal kerken ‘aan de eredienst te onttrekken’. Voorbeelden uit het verleden zijn legio: de Antwerpse Sint-Augustinus-kerk, de Ieperse Sint-Niklaas-kerk of de Minderbroeders-kerk in Mechelen.
In Gent is die inhaalbeweging het duidelijkst. Op vraag van schepen van financiën Christophe Peeters werd het voorbije jaar aan de 45 Gentse kerken een score gegeven, op basis van hun bereikbaarheid, nabijheid van andere kerken … Er verdwijnen wellicht een achttal kerken. Ze krijgen een andere bestemming of gaan onder de sloophamer. De Onze Lieve Vrouw Koningin van de Vrede-kerk in de wijk Malem wordt openbaar verkocht, de Christus Koning-kerk wordt wellicht omgevormd tot sociaal wijkrestaurant. Twee van de drie kerken in de Brugse Poort-wijk komen in aanmerking voor een sloop. De Sint-Annakerk wordt wellicht toevertrouwd aan het stadsbestuur.
Maar ook buiten Gent zijn uiteraard vele kerken te vinden. De vele torens typeren het Vlaamse landschap. Wat gebeurt er als die kerken verdwijnen? En, zoals men de vraag in Nederland stelde: wat gebeurt er met de inboedel van de gesloten Vlaamse kerken?
Het lijkt erop dat er in Vlaanderen geen overkoepelend plan bestaat over de inboedelherverdeling van gesloten kerken. Het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur volgt de recente herbestemmingen wel op de voet. Zij waken intensief over valorisatie en gebruik van neven- of herbestemde kerken.
De kwestie staat voorlopig echter niet hoog op de Vlaamse politieke agenda. Vlaams minister Geert Bourgeois stuurde wel een conceptnota rond naar de gemeenten om tegen 2013 een meerjarenplan op te stellen. Een initiatief zoals in Nederland kunnen wij hier alleen maar aanmoedigen.
