De provinciaal museumconsulent

Het verhaal van de Oost-Vlaamse museumconsulent begon in 1990 te Middelburg. Tijdens een interprovinciale studiedag kwam het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen daar sterk onder de indruk van het museumconsulentschap, zoals het werd uiteengezet door Wim Scholten, de provinciaal museum­consulent van Zeeland. Hij vergeleek de museumconsulenten met apotheekhou­dende huisartsen:

"Zij zijn snel bereikbaar, hoewel nog niet voorzien van semafoon of autotelefoon, en komen desgewenst aan huis. Niet al te ernstige zieken kunnen door hen in eigen praktijk uitstekend worden behandeld en genezen. Ernstiger zieken kunnen rekenen op doorverwijzing naar vakkundige specialisten. Patiëntvriendelijkheid voorop en begeleiding verzekerd. En een aardige bijkomstigheid: in tegenstelling tot de echte huisarts presenteert de museumhuisarts zijn patiënten geen rekening!".

Aangezien in Oost-Vlaanderen de behoefte bestond voor een centraal aanspreekpunt voor en over de musea in de provincie, nam de Provincie Oost-Vlaanderen in september 1992 een museumconsulent in dienst om deze ondersteunings- en begeleidingstaak waar te nemen. 

Het takenpakket van de Oost- Vlaamse museumconsulent beperkt zich niet tot louter advisering en begeleiding van de musea. Zij staat ook in voor de collectieve publiciteit van de musea, de sensibilise­ring voor musea en museum werk, coördinatie van cursussen voor museum­medewerkers, de onderlinge afstemming van beleid en museumveld en het uitwerken van een vorm van financiële ondersteuning voor de museumsector.

De advisering en begeleiding van musea op het grondgebied van de provincie vormt wel de hoofdopdracht van de provinciaal museumconsulent. Om die opdracht optimaal te kunnen vervullen, beschikt de museumconsulent over een handbiblio­theek met vakliteratuur en een gegevens­bank. Die bevat uitgebreide informatie over museumwerk en over materialen, personen, instellingen en bedrijven die voor musea nuttig kunnen zijn. De meeste vragen voor advies en/of begeleiding situeren zich op het vlak van conservatie en publiekswerking of houden verband met het opstarten van een museum­initiatief. 

De consulent is ook nauw betrokken bij de werking van de provinciale musea: het Molenmuseum en de Zwalmmolensite, het uitbouwen van een archeologisch museum en park te Ename en de werking van het Archeologisch Museum te Velzeke. 

Naast het adviseren en begeleiden, wil de provinciaal museumconsulent de Oost­-Vlaamse musea ook logistiek onder­steunen. Vandaar de idee om te starten met een uitleendienst specifiek voor de museumsector. Met een reglementering en materiaal dat aangepast is aan de specifieke eisen en noden van de museumsector, vooral op het vlak van conservatie en presentatie. 

Het verzorgen van collectieve publiciteit en het sensibiliseren van het publiek voor musea en museum werk vormt ook een wezenlijk onderdeel van het takenpakket van de museumconsulent. Het voorlopig resultaat: de ' Museumwijzer', een gids voor Oost-Vlaamse musea en collecties en twee leskoffers voor het lager onderwijs: de museumkoffer "Sleuteltje in het museum" en de kunstkoffer "Kleuren­kriebels". 

Bovendien kan de museumconsulent een belangrijke rol spelen op het vlak van scholing. Zeker in Vlaanderen waar de opleiding in de museumsector nagenoeg onbestaande is. De consulent kan instaan voor het verzorgen van basiscursussen of bijscholingsinitiatieven. Een eerste scholingsinitiatief zal zich in het bijzonder richten tot de suppoosten. 

Aangezien de museumconsulenten zich midden in het museale veld bevinden, zijn zij ook goed geplaatst om het beleid en het museum veld op elkaar af te stemmen. Dit kan in Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld leiden tot het uitwerken van een geschikte vorm van financiële ondersteuning. Een  financiering op basis van ingediende projecten lijkt het meest aangewezen. 

De museumconsulent kan ook coördinerend optreden bij het organiseren van gezamenlijke manifestaties of publieks­acties en bij het zoeken naar een oplossing voor gezamenlijke problemen. Bovendien is er voor de museumconsulent een belangrijke adviserende en begelei­dende taak weggelegd in verband met het museumdecreet: begeleiden van musea om aan de voorwaarden voor erkenning te voldoen, het bevorderen van samen­werkingsakkoorden tussen kleinere musea enzovoort. 

Het museumconsulentschap vormt een essentiële pijler van het Oost-Vlaams museumbeleid. Het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen heeft de uitdaging aangenomen om op dit vlak een pioniersrol te vervullen. Voorlopig is de museum­consulent van Oost-Vlaanderen nog een vreemde eend in de bijt maar wij hopen echter dat andere provincies snel dit voorbeeld zullen volgen, zodat wij in de toekom t de handen in elkaar kunnen slaan. Dit ten bate van ons rijk, maar zeer gevarieerd en versnipperd museumlandschap.