Kunsttoer: Vesting Ieper
Artikel
Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen presenteert een nieuwe wandelgids: Vesting Ieper. Een kennismaking met een heel bijzonder historisch landschap.
Unieke vestingroute
leper bezit de best bewaarde stadsvesting van Vlaanderen. Nergens getuigt een historisch vestinglandschap zo compleet van zijn turbulente geschiedenis die, letterlijk en figuurlijk, tien eeuwen stadsontwikkeling omvat.
Halfweg de jaren negentig kwam in leper een dynamiek op gang om dit unieke erfgoed te herwaarderen en het terug een terechte hoofdrol in het Ieperse verhaal te geven. Intussen is dit opzet gerealiseerd. In mei 1999 werd, na intense voorbereiding, de Ieperse vestingroute geopend. De route (3,4 km) vormt de uitgezochte leidraad voor een boeiende verkenning van de historiek en het bijzondere landschap rondom het stadscentrum. Via 23 infopanelen krijgt de bezoeker via tekst en beeld boeiende informatie over de monumenten, het uitgebreide verhaal en de natuurwaarden van het vestinglandschap.
In juni 2003 kon het (voorlopige?) sluitstuk van de route gerealiseerd worden. Er werd een passerelle over het water gebouwd, langsheen de monumentale vestingmuur. Zo wandelt de bezoeker vanaf een voor eilandje over het water, en klimt via een gerestaureerde poternetrap terug naar de hoofdwal. Deze ingreep is typerend voor de Ieperse aanpak: de vestingroute is een ontdekkingstocht geworden, waarbij de belevingswaarde centraal staat.
Nu de route compleet is, krijgt de geïnteresseerde vestingbezoeker meer basisinformatie over de vesting aangereikt in de nieuwe wandelbrochure Vesting leper. Het boek begeleidt de wandelaar tijdens zijn ontdekkingstocht en suggereert tevens een aantal alternatieven om de groene rand van leper in al zijn facetten te ontdekken: het Hoornwerkpark, de Verdronken Weide, Zillebekevijver, en de 'verdwenen vesting' langs de noordelijke stadsrand. Elk van deze groengebieden maakt trouwens deel uit van de Ieperse (vesting-)geschiedenis. Inhoudelijk verweeft de brochure voortdurend de drie grote thema's die de vestingroute aanbiedt: de stadsontwikkeling, de vestinghistoriek (met haar monumenten) en de landschappelijke waarden.
Sporen van de Grote Oorlog
leper ontstond in de negende - tiende eeuw, en groeide snel uit tot een rijke en welvarende stad. Tussen 1200 en 1300 beleefde leper zijn gouden eeuw. De eerste aarden stadswallen werden wellicht reeds in de tiende eeuw opgetrokken. Rond 1390, onder de hertogen van Bourgondië, werden de aarden wallen met hoge stenen muren en stevige hoektorens versterkt.
Om de steeds krachtiger belegeringswapens aan te kunnen kreeg de laat-middeleeuwse vesting halfweg de zeventiende eeuw bredere grachten en voorversterkingen. In opdracht van de Franse koning Lodewijk XIV verbouwde de beroemde Franse ingenieur Vauban de vesting rond 168o tot een enorm complex van voorversterkingen en bastions. Deze gigantische bouwwerken beslisten toen niet enkel over het leven en de dood van haar inwoners, maar ook over de grenzen van de toenmalige staten. leper was een buffer die veel oorlogen moest incasseren.
Tijdens de 'Grooten Oorlog' konden de geallieerde troepen in leper de helse beschietingen overleven dank zij de bomvrije kazematten in de vestingen. De eeuwenoude muren bleken een stevig obstakel om de oprukkende Duitse troepen tegen te houden. Maar leper werd wel het epicentrum van een waanzinnige vernieling. Na de wederopbouw van stad en streek (1920-1965)) werden vanaf 1977 tenslotte ook de beschadigde vestingen en enkele monumenten gerestaureerd. Deze keer niet meer met strategische bedoelingen, maar als historisch erfgoed dat getuigt van een geladen verleden. Een verstild decorum waarbinnen de geschiedenis van de stad sluimert.
Historisch en groen
De vestingen werden oase van groen en rust. Een uitgebreid, 40 ha groot, parklandschap rondom het centrum, een troef die vele steden leper benijden. Zo worden binnen het vestinglandschap het verleden en het heden van leper probleemloos verenigd. Moeders komen er met hun kinderen wandelen, sportievelingen komen er joggen, ouderen genieten van rust en schoonheid, van het afwisselende landschap. Maar sedert de realisatie van de vestingroute ontdekken ook steeds meer bezoekers en toeristen het Ieperse vestinglandschap als een buitengewone site.
Naast de historische herwaardering kreeg ook de landschappelijke beteken is van het vestinglandschap een grondige facelift. Tussen 1987 en 1990 kreeg de bewuste keuze voor een natuurvriendelijke aanpak van het groenbeheer concrete vorm en inhoud. Ook spontane natuurontwikkeling krijgt ruimte binnen het parklandschap. De ontwikkeling van bloemrijke hooilanden, houtkanten en uitgebreide oevervegetaties trekt allerlei nieuwe diersoorten aan: vlinders, vogels, vleermuizen... Dit kan enkel bijdragen tot de belevingswaarden voor de vele bezoekers.
Boek
Vesting leper - Wandeling in een historisch landschap
Volledig in kleur, 60 blz., 28 x 16 cm, 60 illustraties
