Jong talent: Dirk Vander Eecken, het schone beeld overstijgen

Dirk Vander Eecken is van oorsprong een graficus en ik heb hem dan ook op het einde van de jaren tachtig binnen die context leren kennen en waarderen.  Zijn werken vielen op door hun grote, vertikale formaten, door hun krachtige compositie en monumentaliteit.  Toch bleven het gevoelige werken, getuigend van een zeldzame intensiteit.

In de catalogus van zijn solotentoonstelling in de Gele Zaal te Gent in september 1990 schreef ikzelf nog : " Het is duidelijk dat de houtsnede het favoriete uitdrukkingsmiddel is van Vander Eecken.  Het is zowel in zijn ouder als in zijn jonger werk te bemerken.  Het métier blijft ondergeschikt aan het idee maar het is métier, het wordt met zichtbaar genot beoefend en beheerst."

Deze kunstenaar is van niet te onderschatten belang geweest voor de vernieuwing binnen de Vlaamse grafiek en hij ligt mee aan de basis van de versmelting van diverse disciplines.  Het is nogal evident dat niet de discipline het uitgangspunt vormt maar wel het resultaat dat men wil bereiken.  Het is een eenvoudig principe waar toch nogal wat mensen het moeilijk mee schijnen te hebben. Dirk gebruikt in zijn werk meerdere disciplines en dit kwam heel duidelijk tot uiting in de tentoonstelling die hij hield bij Geo Gyselinck in Kortrijk in het voorjaar 1990.  Hier werden vooral doeken getoond, hij noemt ze "schilderijen" en zegt er ter verduidelijking bij dat dit staat voor "houtsneden op doek in samengaan met schilder- en tekengestes".  Deze combinatie tussen grafiek en schilderkunst is erg boeiend en opent nieuwe perspectieven voor de kunstenaar.

Op de doeken gebruikt hij traditionele hout­blokken die nogal eens in repetitie worden afgedrukt, in superpositie of in antipode geplaatst. Het zijn eenvoudige en wat naïeve sjablonen voor herkenbare vormen en dingen. Ze worden gereduceerd tot geome­trische gegevens of organische vormen en er ontwikkelt zich een interessante dialoog tussen de vezelstructuur van het houtblok en de rasterstructuur van het doek.

"Stilaan hebben de vormen en de disci­plines en technieken zich vermengd in een plastisch geheel dat een imponerende eenheid vormt. Het is pas op het tweede gezicht dat de beschouwer zich buigt over de diverse elementen die voor het tot stand komen van het werk hebben gezorgd. Wellicht is het omdat het werk op een enigs­zins impulsieve maar daarom niet minder doordachte manier van werken is ontstaan." (cat. 1993)

De tentoonstelling in Centrum Elzenveld toont werk dat voornamelijk in zijn atelier in Antwerpen is ontstaan. Kenmerkend is ook ­hier het rasterpatroon. Op mijn vraag waar dat raster eigenlijk vandaan komt, vertelt Dirk Vander Eecken over wijn periode in het Hoger Instituut (1982-1983).  Hij kwam toen nogal onder de indruk van de tekeningen en aquarellen van de Britse kunstenaar Graham Sutherland. Sutherland had die voorzien van rasters om ze nadien te kunnen vergroten, maar dat gaf ook een picturale meerwaarde aan die werken. Dirk was toen al geïnteresseerd in de architectuur van het organische landschap en die ontdekking bij Sutherland inspireerde hem om dezelfde oefening te doen. Hij ging toen ook tekenen in de zoo waar de vogelkooien al zorgden voor een 'natuurlijke' raster. Het raster kwam ook al voor in het vroege werk dat te zien was in de Gele Zaal en was impliciet en soms ook expliciet aanwezig in zijn Watervliet-cyclus. 

In zijn jongste werken wordt met de vrije hand eerst een raster getrokken dat daarna wordt bewerkt. Het gaat dus om een omge­keerde beweging. Het raster wordt niet aangebracht op het werk maar het werk op het raster dat mee essentieel onderdeel is van dat werk. 

De wand met een reeks van 15 werken is bijzonder indrukwekkend. Ze geven immers een boeiend relaas van de démarches van de kunstenaar en vormen op zich ook al een raster. Toen ik die werken zag moest ik spon­taan aan Mondriaan denken, wat later blijkt bij een gesprek met de kunstenaar dat hij bijzonder geïmpressioneerd was door de Mondriaan-retrospectieve in New York. Opvallend is ook een 'doek' met gaatjespa­troon, het gaat eigenlijk om een paneel in geperforeerd, geperst karton. Hier is het raster reeds gegeven en streng geometrisch. Het lijkt mij een zoektocht naar de over­meestering van de ruimte, een bezwerend gebaar. Het betekenen van de ruimte, letter­lijk en figuurlijk.