Diamantmuseum - A girl's best friend

Liene Geeraerts verruilde vorige herfst het Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Sint-Amands voor het Diamantmuseum Provincie Antwerpen. Een meisjesdroom die in vervulling gaat? Liene Geeraerts moet glimlachen om de reactie die ze zal uitlokken: "Ik was niet speciaal gepassioneerd door diamant. Ik had als klein meisje zelfs geen oog voor al wat blonk, ik speelde weinig met poppen en was niet met schmink en aankleden bezig. Maar als jong kind kon je me echt een plezier doen door me mee naar het museum te nemen. Mijn vroegste herinneringen zijn de mummies in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis en de grote Incatentoonstelling in Brussel in het kader van Europalia Mexico. Het was de bedoeling om na geschiedenis ook kunstgeschiedenis te gaan studeren, maar tegen het nieuwe academiejaar kon ik aan de slag in het Emile Verhaeren Museum."

"Waarom ik daar niet gebleven ben? In 2005 was het honderdvijftig jaar geleden dat Emile Verhaeren geboren werd. Ik heb in een jaar tijd een overzichtstentoonstelling kunnen maken, het museum herinrichten, en nog enkele andere manifestaties organiseren. Het Verhaerenmuseum is een klein museum, maar het is uitgegroeid tot een waardevol pareltje in het museumlandschap. Dat smaakte gewoon naar meer. Ik had nog even willen blijven om de naweeën van het jubileumjaar op te vangen, maar het Diamantmuseum zocht een nieuwe conservator en die functies liggen nu eenmaal niet voor het rapen."

Bestaat er een verlanglijstje van musea voor kandidaatconservators? "Ik pin me niet vast op een onderwerp. Ik vind zowel eind negentiende-eeuwse Franse literatuur als diamant met zijn historische en sociaal-economische facetten interessant. Ook een juweel heeft zijn eigen verhaal." En, bewust van haar eigen enthousiasme: "Ik ben hier nog maar twee maanden (op het moment van het interview, AD) en ik wil al niet meer weg!"

"Bij Emile Verhaeren is dat net zo gelopen. Een Vlaams dichter, dood dan nog, die in het Frans schreef, met een graf aan de oever van de Schelde. Wat is daar nu aan te beleven? Ik heb me in hem verdiept en werd op den duur Verhaerens grootste verdediger. Het kan dus zijn dat als ik over zes jaar het bloembollenfestival moet organiseren, ik in de ban raak van bloembollen. Vraag me ook niet naar mijn geliefkoosde museum. De ene keer zal dat iets heemkundigs zijn, de andere keer iets artistieks. Het museale spreekt mij gewoon aan. Sommige mensen kunnen dat niet begrijpen. Als ik zeg dat ik na het Diamantmuseum het Louvre in Parijs en daarna het Guggenheim Museum in New York aandoe, noemen ze me ambitieus, terwijl ik eigenlijk maar een grapje maak. Klein of groot, elk museum kan me beroeren."

Neemt een conservator van een klein literair museum iets mee naar het grootste diamantmuseum van de wereld? "In het Emile Verhaeren Museum heb ik alle takken van het museumbeleid leren kennen. Collectievorming, promotie, tentoonstellingen, voor alles was ik verantwoordelijk. Elk museum heeft dezelfde takken. Het zijn de budgetten, het personeel en dus de slagkracht die verschillen. In het Verhaerenmuseum had ik op een bepaald moment maar twee medewerkers. Hier is er een personeelsbestand met een equivalent van 24,6 voltijdse krachten. Bovendien werd in het Verhaerenmuseum geput uit vrijwilligers en dat is niet altijd een gemakkelijker manier van werken. Aan de andere kant heerst er in een klein museum soms meer een sfeer van: we zullen als kleintje eens iets laten zien."

Moet een museum bezig zijn met zijn 'kijkcijfers'? "We moeten weten hoeveel bezoekers we nastreven. Dat wil niet zeggen dat we zomaar moeten toegeven aan de grillen van het publiek. Dat aantal ligt nu rond de zestigduizend bezoekers per jaar, in elk geval lager dan in 2002. We hebben een museale of educatieve functie te vervullen, maar tegelijk zijn we ook maar een gewoon provinciaal bedrijf dat naast dotaties en subsidies eigen inkomsten moet genereren. De research- en managementtechnieken uit de bedrijfswereld hoeven daarbij het museale niet in de weg te staan."

In april worden werken uitgevoerd om de drempel alvast te verlagen. Het Diamantmuseum is dan tijdelijk gesloten: "Onze opstelling zal geüpdatet worden. Als de bezoekers nu op de derde verdieping met de lift bovenkomen, worden ze in de tentoonstelling gegooid. Voortaan zullen ze vooraf in een acclimatisatie- of wegwijsruimte op een audiovisuele manier de rol en de cultuurhistorische inbedding van het Diamantmuseum in Antwerpen toegelicht krijgen. We gaan ook het zicht op het Koningin Astridplein terug vrijmaken. Als je het grondig doet, ben je algauw twee uren in het museum, maar dan heb je al die tijd in een soort tunnel vertoefd. De audiogids zal met lagen gaan werken. Je zal zo diep kunnen gaan als je zelf verkiest. De onthaalruimte en de museumshop zullen heringericht worden. Als je een fantastisch bezoek achter de rug hebt, moet je een fantastische catalogus kunnen kopen. Nu wordt het je bijna ontraden."

Wat moet de bezoeker bijblijven volgens zijn conservator? "De eeuwige discussie is waar het zwaartepunt moet liggen in het museum. Op de uitzonderlijke eigenschappen van diamant? De technische hoogstandjes van de slijperij? De geschiedenis van diamanten? Of hun schoonheid? Ik vind dat we niet langer iedereen op dezelfde manier moeten aanspreken. Dit kan als kritiek op het verleden overkomen, maar er wordt van mij een frisse kijk verwacht. Anders heeft mijn mandaat van zes jaar geen nut."