Edito: In de ogen van Rubens

Het is altijd even schrikken als je zo'n gigantisch beeld van dichtbij bekijkt. Meestal zitten er wat haveloze figuren op de sokkel, maar het beeid op de Antwerpse Groenplaats, vlakbij de kathedraal, kreeg een opknapbeurt naar aanleiding van de festiviteiten dit jaar.

Op diezelfde Cultuurmarkt vroegen de organisatoren van Rubens 2004 aan het publiek wat hun lievelingsschilderij van Rubens is. Op nummer één staat De kruisafneming uit de kathedraal. Op de tweede plaats volgt Madonna met Kind uit het Rockoxhuis, een werk dat de mensen niet kenden of waarvan ze het bestaan vergeten waren. Dezelfde enquête werd eveneens uitgevoerd op de Uitmarkt in Amsterdam. Het resultaat was verrassend: de Nederlandse cultuurliefhebber verkoos Rubens' Madonna met Kind boven alle andere en hier stond De kruisafneming pas op de vierde plaats.

Rubens 'her'ontdekken gebeurde voortdurend in de geschiedenis. In zijn eigen tijd werd hij de 'beste verteller' genoemd. In de achttiende eeuw bewonderden vooral de Franse schilders hem, zoals Boucher en Fragonard. Onder Jozef II van Oostenrijk en keizer Napoleon verdwenen er tonnen kunstwerken uit Vlaanderen, waaronder een aantal schilderijen van Rubens waar later de Franse schilder Delacroix zich aan vergaapte. In de negentiende eeuw was het de schilder Matttijs van Bree die een reeks schilderijen van Rubens terug naar Antwerpen haalde. Nadien schilderde hij het Doodsbed van Rubens. Een sentimentele compositie met Rubens op het sterfbed, omringd door zijn vrienden en zijn vrouw die in bezwijming valt. Koning Willem I kocht het aan voor het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten.

Bij de vierhonderdste en de vijfhonderdste verjaardag van Rubens' geboorte, respectievelijk in 1877 en in 1977; trokken de Antwerpenaars alle registers open met Rubensfeesten, optochten, Rubensbieren en een eindeloze reeks uitgaven van kalenders, affiches, bierviltjes enz.

Maar wie herinnert zich 1977 nog? Elke generatie heeft recht op zijn Rubensevent, maar de 'her'ontdekking zal niet vanzelf gaan. De specifieke barokstijl van Rubens staat mijlenver van de beeldcultuur van vandaag en dat wordt voor de organisatoren dit jaar de grote uitdaging. In dit nummer onder andere een interview met de samensteller van de tentoonstelling in Rijsel en ons volgend themanummer is volledig gewijd aan de 'her' ontdekking van Rubens.